Glyndyfrdwy

Pentref yn Sir Ddinbych yw Glyndyfrdwy( ynganiad ); yn flaenorol yn yr hen Sir Feirionnydd. Yr hen enw arno oedd Llansantffraid Glyn Dyfrdwy. Saif ar y briffordd A5, hanner ffordd rhwng Corwen a Llangollen, ger Afon Dyfrdwy.

Glyndyfrdwy

Math	pentref
Daearyddiaeth
Sir	Sir Ddinbych
Gwlad	Cymru
Cyfesurynnau	52.9754°N 3.2679°W
Cod OS	SJ149427
Gwleidyddiaeth
Ffeiliau perthnasol ar Comin

Mae'r pentref yn enwog am ei gysylltiad ag Owain Glyn Dŵr, Arglwydd Glyndyfrdwy. Yn ei blastŷ yma y cyhoeddodd Owain ei hun yn Dywysog Cymru ar 16 Medi 1400. Dinistriwyd y tŷ gan fyddin Seisnig dan y tywysog Harri, yn ddiweddarach Harri V yn 1403, a dim ond olion y mwnt a'r sylfeini sydd i'w gweld heddiw. Gerllaw mae olion castell mwnt a beili o'r 12g.

Glyndyfrdwy o'r bryniau

Gweddillion mwnt a beili Owain Glyn Dŵr rhwng pentref Llidiart y Parc a Glyndyfrdwy

Yn Neuadd Goffa Owain Glyn Dŵr, gellir gweld copi o Lythyr Pennal a llythyr yn cadarnhau apwyntiad Canghellor Owain, Gruffydd Yonge, a brawd-yng-nghyfraith Owain, John Hanmer, fel llysgenhadon i frenin Ffrainc.

Crewyd plwyf Glyndyfrdwy yn 1866; cyn hynny roedd yn rhan o blwyf Corwen. Agorwyd gorsaf reilffordd yma yn 1866. Caewyd hi yn y 1960au, ond ail-agorwyd hi fel gorsaf ar Reilffordd Llangollen yn 1992.

Roedd R. J. Berwyn, un o arloeswyr Y Wladfa, yn enedigol o Lynceiriog.

Cynrychiolir yr ardal hon yn Senedd Cymru gan Ken Skates (Llafur) ac yn Senedd y DU gan Simon Baynes (Ceidwadwyr).

Yr Eglwys

Adeiladwyd yr eglwys plwyf y bresenol yn nechrau'r 17g, gan i orlifiad y Ddyfrdwy ysgubo'r adeilad blaenorol. Ceir y pennill canlynol ar lafar gwlad:

Dyfrdwy, Dyfrdwy fawr ei naid,
Aeth ag Eglwys Llansantffraid,
Y llyfrau bendigedig,
A'r gwpan arian hefyd.

Cyfeiriadau

Trefi a phentrefi Sir Ddinbych

Dinas
Llanelwy
Trefi
Corwen  · Dinbych  · Llangollen  · Prestatyn  · Rhuddlan  · Rhuthun  · Y Rhyl
Pentrefi
Aberchwiler  · Betws Gwerful Goch  · Bodelwyddan  · Bodfari  · Bontuchel  · Bryneglwys  · Bryn Saith Marchog  · Carrog  · Cefn Meiriadog  · Clocaenog  · Cwm  · Cyffylliog  · Cynwyd  · Derwen  · Diserth  · Y Ddwyryd  · Efenechtyd  · Eryrys  · Four Crosses  · Gallt Melyd  · Gellifor  · Glyndyfrdwy  · Graeanrhyd  · Graigfechan  · Gwyddelwern  · Henllan  · Loggerheads  · Llanarmon-yn-Iâl  · Llanbedr Dyffryn Clwyd  · Llandegla  · Llandrillo  · Llandyrnog  · Llandysilio-yn-Iâl  · Llanelidan  · Llanfair Dyffryn Clwyd  · Llanferres  · Llanfwrog  · Llangwyfan  · Llangynhafal  · Llanrhaeadr-yng-Nghinmeirch  · Llanynys  · Maeshafn  · Melin y Wig  · Nantglyn  · Pandy'r Capel  · Pentrecelyn  · Pentre Dŵr  · Prion  · Rhewl (1)  · Rhewl (2)  · Rhuallt  · Saron  · Sodom  · Tafarn-y-Gelyn  · Trefnant  · Tremeirchion