Hugh Hughes (Y Bardd Coch o Fôn)

Bardd, golygydd a chyfieithydd Cymreig o'r 18g a gysylltir â chylch llenyddol Morysiaid Môn oedd Hugh Hughes neu Y Bardd Coch o Fôn (weithiau hefyd Huw ap Huw neu Huw Huws neu Y Bardd Coch) (22 Mawrth 1693 – 6 Ebrill 1776).

Hugh Hughes
Ffugenw	Y Bardd Coch
Ganwyd	1 Awst 1693  Llandyfrydog
Bu farw	6 Mai 1776
Dinasyddiaeth	Cymru
Galwedigaeth	bardd
Cysylltir gyda	Lewis Morris

Bywgraffiad

Ganed Hugh Hughes yn Llwydiarth Esgob ym mhlwyf Llandyfrydog, ger Llannerch-y-medd, Môn yn 1693.

Dechreuodd farddoni yn ifanc a daeth i sylw Lewis Morris a'i frodyr. Daeth yn aelod gohebol o Anrhydeddus Gymdeithas y Cymmrodorion.

Gwaith llenyddol

Ceir detholiad o rai o'i gerddi yn y cyfrolau Dewisol Ganiadau yr Oes Hon (1759), Diddanwch Teuluaidd (1763) a Diddanwch i'w Feddianydd (1773). Mae'n enwog am ei gywydd annerch i Goronwy Owen a symbylodd y bardd hwnnw i gyfansoddi un o'i gerddi mwyaf adnabyddus, 'Cywydd yn ateb Huw'r Bardd Coch', sy'n folawd i Ynys Môn.

Cyfieithodd y Bardd Coch ddau lyfr i'r Gymraeg, ar bynciau moesol.

Llyfryddiaeth

Blodeugerddi'r 18fed ganrif

Cyhoeddwyd peth o waith y bardd yn:

• Dewisol Ganiadau yr Oes Hon (1759). Golygwyd gan Hugh Hughes.
• Diddanwch Teuluaidd (1763). Golygwyd gan Hugh Hughes.
• Diddanwch i'w Feddianydd (1773)

Llawysgrifau

Mae eraill o'i gerddi yn aros yn y llawysgrifau neu ar gael yma ac acw yn almanaciau'r cyfnod.

Mae llyfr yn llawysgrifen Y Bardd Coch ei hun sef 'Llyfr Melyn Tyfrydog' nawr yn nwylo Llyfrgell Genedlaethol Cymru yn Aberystwyth. Cafodd ei atgyweiro gan y llyfrgell ac mae bellach ar gael i'w ddarllen ac ystudio yno; mae'n cynnwys cerddi, nodiadau, carolau plygain ac ymchwiliaeth helaeth i deuluoedd yr ardal yn ogystal â theulu'r Bardd Coch ei hun.^{[angen ffynhonnell]}

Detholiadau diweddar

• D. Gwenallt Jones (gol.), Blodeugerdd o'r Ddeunawfed Ganrif (Caerdydd, 1938). 'Cywydd yn ateb Huw'r Bardd Coch'.