Hunaniaeth rhywedd
Hunaniaeth unigolyn fel gwryw, benyw, neu'n anneuaidd yw hunaniaeth rhywedd (hefyd: hunaniaeth ryweddol a hunaniaeth o ran rhywedd).[1] Profiad personol yw sail hunaniaeth rhywedd, a all fod yn cyfateb, neu ddim yn cyfateb, i'r categori rhyw fiolegol y rhoddwyd nhw ynddo adeg eu geni.[2][3] I'r mwyafrif o bobl, mae rhywedd yn cyfateb i'w nodweddion rhyw corfforol.[4]
.svg) |
| Trawsrywedd |
|---|
| Hunaniaethau |
| Androgynedd · Anneuaidd · Dau-Enaid · Dyn traws · Kathoey · Menyw draws · Trydydd rhywedd |
| Pynciau |
| Cwestiynu · Trawsrywioldeb |
| Agweddau clinigol a meddygol |
| Dysfforia rhywedd · Llawdriniaeth ailbennu rhyw · Therapi hormonau trawsryweddol |
| Agweddau cyfreithiol a chymdeithasol |
| Cydnabyddiaeth gyfreithiol · Symbolau · Trawsffobia · Deddf Cydnabod Rhywedd 2004 |
| Rhestrau |
| Pobl |
| Categori |
Ymddengys ym mhob cymdeithas gategorïau rhywedd sy'n gosod sylfaen i hunaniaeth gymdeithasol yr unigolyn mewn perthynas ag aelodau eraill y gymdeithas.[5] Yn y mwyafrif o gymdeithasau, mae rhaniad sylfaenol rhwng nodweddion rhywedd y gwryw a'r fenyw,[6] a glynai'r nifer fwyaf o bobl wrth y ddeuoliaeth rhywedd hon sy'n gorfodi cydymffurfiad yn ôl delfrydau gwrywdod a benyweidd-dra, yn nhermau rhyw fiolegol, hunaniaeth rhywedd, a mynegiant rhywedd fel ei gilydd.[7] Eto, mewn pob cymdeithas, mae ambell unigolyn nad yw'n uniaethu â'r rhywedd sy'n cyd-fynd â'i ryw fiolegol, neu agweddau ohono.[8] Ceir amryw hunaniaeth a disgrifiad ar gyfer y fath bobl, megis trawsrywedd ac anneuaidd, a chategorïau trydedd ryw mewn diwylliannau arbennig, er enghraifft y kathoey yng Ngwlad Tai a'r Dau-Enaid ymhlith brodorion Gogledd America.
Caiff hunaniaeth rhywedd graidd ei ffurfio gan amlaf erbyn tair blwydd oed.[9][10] Wedi'r oedran hwn, mae'n anodd iawn i hunaniaeth rhywedd newid,[9] a gall ymdrechion i'w hailbennu achosi dysfforia rhywedd.[11] Awgrymir bod ffactorau biolegol a chymdeithasol fel ei gilydd yn dylanwadu ar ffurfiad hunaniaeth rhywedd.
Cyfeiriadau
golygu- ↑ Geirfa, Stonewall Cymru (18 Hydref 2016). Adalwyd ar 18 Mai 2017.
- ↑ Sexual Orientation and Gender Expression in Social Work Practice, edited by Deana F. Morrow and Lori Messinger (2006, ISBN 0231501862), page 8: "Gender identity refers to an individual's personal sense of identity as masculine or feminine, or some combination thereof."
- ↑ Campaign, Human Rights. "Sexual Orientation and Gender Identity Definitions - Human Rights Campaign".
- ↑ (Saesneg) Gender identity. Encyclopædia Britannica. Adalwyd ar 18 Mai 2017.
- ↑ V. M. Moghadam, Patriarchy and the politics of gender in modernising societies, in International Sociology, 1992: "All societies have gender systems."
- ↑ Carlson, Neil R.; Heth, C. Donald (2009), "Sensation", Psychology: the science of behaviour (4th ed.), Toronto, Canada: Pearson, pp. 140–141, ISBN 9780205645244.
- ↑ Jack David Eller, Culture and Diversity in the United States (2015, ISBN 1317575784), page 137: "most Western societies, including the United States, traditionally operate with a binary notion of sex/gender"
- ↑ For example, "transvestites [who do not identify with the dress assigned to their sex] existed in almost all societies." (G. O. MacKenzie, Transgender Nation (1994, ISBN 0879725966), page 43.) — "There are records of males and females crossing over throughout history and in virtually every culture. It is simply a naturally occurring part of all societies." (Charles Zastrow, Introduction to Social Work and Social Welfare: Empowering People (2013, ISBN 128554580X), page 234, quoting the North Alabama Gender Center.)
- ↑ 9.0 9.1 Pamela J. Kalbfleisch; Michael J. Cody (1995). Gender, power, and communication in human relationships. Psychology Press. tt. 366 pages. ISBN 0805814043. Cyrchwyd June 3, 2011.
- ↑ Ann M. Gallagher; James C. Kaufman (2005). Gender differences in mathematics: An integrative psychological approach. Cambridge University Press. ISBN 0-521-82605-5.
- ↑ Boles, Jacqueline, and Tatro, Charlotte, Androgyny (subsection Gender-identity formation), in Men in Transition: Theory and Therapy, 2013, edited by Kenneth Solomon, tt. 101-102.