J. R. R. Tolkien
Roedd John Ronald Reuel Tolkien (3 Ionawr 1892 – 2 Medi 1973) yn ieithydd ac yn academydd amlwg, ac yn athro ar lenyddiaeth Saesneg ym Mhrifysgol Rhydychen rhwng 1925 a 1945, cyn darlithio ar yr iaith Sacsonaidd yno rhwng 1945 a 1959. Roedd hefyd yn Babydd o ymroddedig. Mae Tolkien fwyaf enwog am ysgrifennu’r llyfrau The Hobbit, The Lord of the Rings a The Silmarillion, sydd wedi eu selio ar fyd ffantasi Middle-earth.
| J. R. R. Tolkien | |
|---|---|
 | |
| Ffugenw | Oxymore  |
| Ganwyd | 3 Ionawr 1892 Bloemfontein |
| Bu farw | 2 Medi 1973 o niwmonia'r ysgyfaint, briw Bournemouth |
| Man preswyl | Birmingham |
| Dinasyddiaeth | y Deyrnas Unedig |
| Alma mater |
|
| Galwedigaeth | ieithydd, bardd, academydd, awdur plant, cyfieithydd, beirniad llenyddol, awdur ysgrifau, swyddog milwrol, awdur, ysgrifennwr, hanesydd, darlunydd, athro, rhyddieithwr, ieithegydd |
| Swydd | Rawlinson and Bosworth Professor of Anglo-Saxon |
| Cyflogwr | |
| Adnabyddus am | The Hobbit, The Lord of the Rings, The Silmarillion, Tree and Leaf, Roverandom, The Adventures of Tom Bombadil, Beowulf: The Monsters and the Critics |
| Arddull | ffantasi, llenyddiaeth plant, barddoniaeth, rhyddiaith |
| Prif ddylanwad | George MacDonald, Edward Wyke Smith, Jules Verne, H. Rider Haggard, Lord Dunsany, Edward Burne-Jones, William Morris, G. K. Chesterton, Elias Lönnrot, Beowulf |
| Cartre'r teulu | Kluczbork |
| Mudiad | Inklings |
| Tad | Arthur Reuel Tolkien |
| Mam | Mabel Suffield |
| Priod | Edith Tolkien |
| Plant | John Tolkien, Michael Tolkien, Christopher Tolkien, Priscilla Tolkien |
| Llinach | Tolkien family |
| Gwobr/au | CBE, Gwobr Prometheus - Hall of Fame, Nebula Award for Best Script, Nebula Award for Best Script, Gwobr Locus am y nofel Ffantasi Orau, Nebula Award for Best Script, Gwobr Hugo am y Cyflwyniad Dramatig Gorau, Hugo Award for Best Dramatic Presentation, Long Form, Cymrawd o'r Gymdeithas Frenhinol a Llenyddol, Hall of Fame Ffantasi a llenyddiaeth Wyddonias, Hugo Award for Best Dramatic Presentation, Long Form, International Fantasy Award, Ditmar Award |
| Gwefan | https://tolkienestate.com |
Ganed Tolkien yn Bloemfontein, Orange Free State, (De Affrica nawr) ond symudodd y teulu i Loegr pan oedd yn dair oed.
Tolkien ac iaith golygu
O oed cynnar, pan welodd enwau Cymraeg ar drelars glo o dde Cymru, fe ymddiddorodd Tolkien mewn ieithoedd. Graddiodd mewn ieitheg Hen Roegaidd, ac ym 1915 graddiodd gyda Hen Islandeg fel pwnc arbennig. Gweithiodd ar Eiriadur Saesneg Rhydychen rhwng 1918 a 1920. Serch hyn, ei brif ddiddordebau ieithyddol oedd Hen Saesneg a'r Gymraeg.
Aeth Tolkien ati i ddyfeisio nifer o ieithoedd gwahanol ar gyfer The Lord of the Rings, yn cynnwys Sindarin (a seliwyd ar y Gymraeg) a Quenya (a seliwyd ar Ffinneg). Hen Saesneg, neu Rohirric, oedd iaith gwerin gwlad ffuglennol Rohan.
Yn ei draethawd English and Welsh, dywedodd: Welsh is of this soil, this island, the senior language of the men of Britain; and Welsh is beautiful.[1]
Ysgrifau Eraill golygu
Yn ogystal â'r enwog The Hobbit a The Lord of the Rings ysgrifennodd Tolkien weithiau yn ymwneud a'i fyd chwedlonol. Ysgrifennodd The Silmarillon cyn yr uchod, sy'n trafod hen hanesion Middle Earth yn ei hoes gyntaf. Wedi ei farwolaeth, cyhoeddwyd hefyd nifer o ysgrifau gwahanol yn trafod gwahanol agweddau o'i fyd amrywiol.
Ym 1955 traddododd ei ddarlith English and Welsh i Brifysgol Rhydychen, yn disgrifio'r Gymraeg fel iaith 'brydferthach na'r Saesneg'.
Golygwyd rhai o'i weithiau anghyhoeddedig gan ei fab, Christopher Tolkien.