James Llewellyn Davies

Milwr o Gymro oedd James Llewellyn Davies VC (16 Mawrth 1886 – 31 Gorffennaf 1917). Derbyniodd Groes Fictoria, yr addurn milwrol uchaf sy'n cael ei gyflwyno am wroldeb "yng ngŵydd y gelyn" i aelodau'r lluoedd arfog yng ngwledydd y Gymanwlad a chyn diriogaethau'r Ymerodraeth Brydeinig.

James Llewellyn Davies
Ganwyd	16 Mawrth 1886  Cwmogwr
Bu farw	31 Gorffennaf 1917  Gwlad Belg
Dinasyddiaeth	Cymru, Teyrnas Unedig Prydain Fawr ac Iwerddon
Galwedigaeth	person milwrol
Gwobr/au	Croes Fictoria

Cefndir

Ganwyd Davies yng Nglynebwy, Sir Fynwy, y trydydd o naw o blant i John a Martha Davies. Ar ôl gadael yr ysgol aeth i weithio fel glöwr yng Nglofa Wyndham ac ym 1906 priododd Elizabeth Ann Richards. Pan ymrestrodd Davies ar 12 Hydref 1914 roedd ganddynt dri o blant.

Dyfarniad y VC

Ar 31 Gorffennaf 1917 cafodd Bye ei enwbu am y Groes Fictoria yn dilyn y weithred a ddisgrifir yma:

Am ddewrder o'r mwyaf yn ystod ymosodiad ar linellau'r gelyn, gwthiodd y swyddog di-gomisiwn yma trwy'r saethu er mwyn ymosod ar safle dryll peiriannol ar ben ei hun, wedi i sawl dyn cael ei ladd yn ceisio ei gipio. Trywanodd un o griw'r dryll peiriannol gyda'i fidog a daeth ag aelod arall o'r criw yn ogystal â'r dryll yn ôl. Er ei fod wedi anafu, arweiniodd Cpl. Davies barti bomio i ymosod ar dy lle roedd saethwr cudd yn peri helynt i'w blatŵn. Mae'r swyddog di-gomisiwn gwrol yma bellach wedi marw o'r anafiadau ddioddefodd yn ystod yr ymosodiad.

—London Gazette," No. 30272, 6 Medi 1917

Mae ei Groes Fictoria yn cael ei arddangos yn Amgueddfa Y Ffiwsilwyr Brenhinol Cymreig yng Nghastell Caernarfon, Caernarfon, Gwynedd.