Giovanni Caboto
Fforiwr a morlywiwr o'r Eidal oedd Giovanni Caboto (Feniseg: Zuan Chabotto, Saesneg: John Cabot; tua 1450 – tua 1498) sy'n nodedig am ei ymdrech i ganfod Tramwyfa'r Gogledd Orllewin.
| Giovanni Caboto | |
|---|---|
 | |
| Ganwyd | c. 1460  Gaeta |
| Bu farw | c. 1498 Gogledd Cefnfor yr Iwerydd |
| Dinasyddiaeth | Gweriniaeth Fenis |
| Galwedigaeth | gestor, morwr, masnachwr caethweision |
| Tad | Giulio Caboto |
| Plant | Sebastiano Caboto |
Mae'n bosib iddo gael ei eni yn Genoa. Cafodd ei dderbyn yn ddinesydd gan Weriniaeth Fenis rhwng 1471 a 1473, braint a oedd yn mynnu preswyl yn Fenis am 15 mlynedd, felly mae'n debyg i'w deulu symud yno pan oedd Giovanni yn fachgen.
Yn 1497 danfonwyd Caboto gan Harri VII, brenin Lloegr, gyda chefnogaeth marsiandwyr Bryste, i fordwyo ffordd drwy'r gogledd orllewin i Asia. Roedd ganddo brofiad o fasnach y Môr Canoldir, ac mae'n debyg iddo deithio i Fecca a chael ei syfrdanu gan y sbeisys, sidan, a gleiniau ac amryw nwyddau eraill oedd ar werth. Dygwyd y rheiny dros y tir, drwy gyfrwng y deithfintai, ar hyd Ffordd y Sidan, o wledydd yr India a'r Dwyrain Pell. Ysbrydolwyd Caboto i chwilota am lwybr masnach newydd dros y môr, ar draws hemisffer y gorllewin. Aeth i Loegr, gan nad oedd yn medru canfod cefnogaeth ariannol yn yr Eidal. Hwyliodd o Fryste ym Mai 1497 yn y llong Mathew, gyda chriw o ddeunaw o ddynion, â'r nod o gyrraedd Cathay (Tsieina) neu Cipangu (Japan). Yn debyg i Cristoforo Colombo, a droediodd sawl ynys yn y Caribî, credodd Caboto ei fod yn sbïo ar gyrion dwyreiniol Asia pan ganfuwyd ynys Newfoundland. Hawliodd y tir hwnnw yn enw'r Brenin Harri VII, a dychwelodd i Loegr am ragor o gyflenwadau. Er iddo ond dystio i ganfod pysgodfeydd enfawr yng ngogledd-orllewin yr Iwerydd, yr ardal a elwir bellach Traethellau'r Tir Newydd, a heb brofi cyfleoedd masnachol eraill, perswadiodd y Brenin Harri i gefnogi mordaith arall. Ym Mai 1498, cychwynnodd Caboto ar ei ail fordaith i geisio cyrraedd y Dwyrain Pell, gyda phum llong a thri chant o ddynion, a methiant a fu'r ymdrech honno. Yn hanesyddol, credid i'r holl longau ddiflannu, ond mae tystiolaeth sy'n dangos i rai o'r morwyr ddychwelyd i Loegr. Ni wyddys tynged Giovanni Caboto. Rhyw hanner can mlynedd wedi ei farwolaeth, sefydlwyd Cwmni'r Anturiaethwyr Masnachol yn Llundain yn 1551 gan ei fab Sebastiano Caboto a fforwyr eraill.[1]
Cyfeiriadau
golygu- ↑ Peter D. Jeans, Seafaring Lore and Legend (Camden, Maine: International Marine/McGraw-Hill, 2004), tt. 77–78.
Darllen pellach
golygu- James A. Williamson, The Cabot Voyages and Bristol Discovery under Henry VII (1962)