Wicipedia

Hokusai

(Ailgyfeiriad o Katsushika Hokusai)

Roedd Katsushika Hokusai, (葛飾北斎) (1760 – 18 Ebrill 1849) yn un o arlunwyr ukiyo-e amlycaf y Cyfnod Edo yn Japan. Fe'i ystyrir yn un o feistri mawr yr ysgol arlunio Ukiyo-e.

Hokusai
Hunan bortread yn wyth deg tri oed
Ganwyd31 Hydref 1760 Edit this on Wikidata
Honjo Edit this on Wikidata
Bu farw10 Mai 1849 Edit this on Wikidata
Asakusa Edit this on Wikidata
Man preswylUraga Edit this on Wikidata
DinasyddiaethJapan Edit this on Wikidata
Galwedigaetharlunydd, cymynwr coed, darlunydd, ukiyo-e artist, arlunydd, arlunydd graffig, gwneuthurwr printiau, cynllunydd, drafftsmon, artist, drafftsmon Edit this on Wikidata
Blodeuodd1808, 1849 Edit this on Wikidata
Adnabyddus am36 Golygfa ar Fynydd Fuji, Breuddwyd Gwraig y Pysgotwr, Hokusai Manga, Ehon Chūkyō, A Tour of the Waterfalls of the Provinces, Oceans of Wisdom, Watermelon, Great Daruma Edit this on Wikidata
Arddullukiyo-e, portread Edit this on Wikidata
MudiadJaponisme, Kasei culture, ukiyo-e Edit this on Wikidata
PriodUnknown, Unknown Edit this on Wikidata
PlantKatsushika Ōi, Katsushika Tatsujo Edit this on Wikidata
llofnod

Ganed ef yn Edo (yn awr Tokyo); ei enw pan yn blentyn oedd Tokitarō. Yn 14 oed aeth yn brentis i gerfiwr coed, yna yn 18 oed daeth yn ddisgybl yn stiwdio Katsukawa Shunshō, pennaeth Ysgol Katsukawa. Bu'n gweithio fel arlunydd am gyfnod hir, ond cynhyrchodd ei waith gorau wedi iddo basio 60 oed. Ei waith enwocaf yw'r gyfres ukiyo-e 36 Golygfa ar Fynydd Fuji (富嶽三十六景 Fugaku Sanjūrokkei), a greodd rhwng 1826 a 1833. Mae'n cynnwys llun enwocaf Hokusai, Y Don Fawr ger Kanagawa, un o'r lluniau mwyaf adnabyddus yn y byd. Roedd Mynydd Fuji yn ymddangos yn gyson yn ei luniau.

Un o'i weithiau erotig enwocaf yw'r darlun Breuddwyd Gwraig y Pysgotwr, sy'n perthyn i'r arddull shunga.

Y Don Fawr ger Kanagawa.

Creodd Hokusai olygfeydd enfawr o'r enw 36 Golygfa ar Fynydd Fuji fel ymateb i fwy a mwy o bobl yn teithio o fewn Japan ac fel rhan o'i obsesiwn personol gyda Mynydd Fuji. Y gyfres, Y Don Fawr ger Kanagawa a Gwynt Teg a Bore Clir, a sicrhaodd ei enwogrwydd bydeang. Er bod gwaith Hokusai cyn hynny, yn sicr yn bwysig, ni enillodd gydnabyddiaeth eang tan y gyfres hon.[1]

Trawsnewidiodd gwaith Hokusai y ffurf gelf ukiyo-e o arddull portreadol a oedd yn canolbwyntio i raddau helaeth ar buteiniaid llys ac actorion i arddull celf lawer ehangach a oedd yn canolbwyntio ar dirweddau, planhigion ac anifeiliaid. Gweithiodd Hokusai mewn amrywiol feysydd ar wahân i brintiau bloc pren, megis paentio a chynhyrchu dyluniadau ar gyfer lluniau mewn llyfrau, gan gynnwys ei Hokusai Manga addysgol ei hun, sy'n cynnwys miloedd o ddelweddau o bob pwnc y gellir eu dychmygu dros bymtheg cyfrol. Gan ddechrau fel plentyn ifanc, parhaodd i weithio a gwella ei arddull hyd at ei farwolaeth, yn 88 oed. Mewn gyrfa hir a llwyddiannus, cynhyrchodd dros 30,000 o baentiadau, brasluniau, printiau bloc pren, a delweddau ar gyfer llyfrau. Yn arloesol yn ei gyfansoddiadau ac yn eithriadol yn ei dechneg arlunio, mae Hokusai yn cael ei ystyried yn un o'r meistri mwyaf yn hanes celf.

Bywyd cynnar

golygu

Mae union ddyddiad geni Hokusai yn aneglur, ond fe'i nodir yn aml fel y 23ain diwrnod o'r 9fed mis o'r 10fed flwyddyn o oes Hōreki (yn yr hen galendr, neu yng nghalendr y Gorllewin, 31 Hydref 1760) a hynny i deulu artisan, yn ardal Katsushika yn Edo, prifddinas y dyfarniad Siogyniaeth Tokugawa. Ei enw-plentyn oedd Tokitarō. Credir mai ei dad oedd Nakajima Ise, gwneuthurwr drychau ar gyfer y siogyn. Ni wnaeth ei dad erioed Hokusai yn etifedd, felly mae'n bosibl bod ei fam yn ordderch. Dechreuodd Hokusai baentio pan oedd tua chwech oed, gan ddysgu efallai gan ei dad, [an roedd ei waith yn cynnwys paentio dyluniadau o amgylch drychau.

Cafodd Hokusai ei adnabod gan o leiaf tri-deg o enwau yn ystod ei oes. Roedd defnyddio enwau lluosog yn arfer cyffredin gan artistiaid Japaneaidd yr oes honno. Mae newid enw mor aml, yn gysylltiedig â newid yn ei arddull artistig, nes eu bod yn cael eu defnyddio am y cyfnodau hyn.

Yn 12 oed, anfonodd ei dad ef i weithio mewn siop lyfrau-llyfrgell, sefydliad poblogaidd yn ninasoedd Japan, lle roedd darllen llyfrau wedi'u gwneud o flociau torlun pren yn adloniant boblogaidd i'r dosbarthiadau canol ac uwch. Yn 14 oed, bu’n gweithio fel prentis i gerfiwr coed, nes ei fod yn 18 oed, pan aeth i mewn i stiwdio Katsukawa Shunshō, sef arlunydd ukiyo-e, arddull o brintiau a phaentiadau bloc pren y byddai Hokusai yn eu meistroli; roedd Shunshō hefyd yn bennaeth ysgol Katsukawa. Canolbwyntiodd Ukiyo-e, ar ddelweddau o'r actorion <a href="./Bijinga" rel="mw:WikiLink">Bijinga</a> (bijin-ga) ac actorion cabwcii (yakusha-e ) a oedd yn boblogaidd yn ninasoedd Japan ar y pryd.

Ar ôl blwyddyn, newidiodd enw Hokusai am y tro cyntaf, pan gafodd ei alw'n Shunrō gan ei feistr. O dan yr enw hwn y cyhoeddodd ei brintiau cyntaf, cyfres o luniau o actorion kabuki a gyhoeddodd ym 1779. Yn ystod y degawd y bu’n gweithio yn stiwdio Shunshō. Priododd Hokusai â’i wraig gyntaf, nad oes fawr ddim yn hysbys amdani heblaw iddi farw yn gynnar yn y 1790au. Priododd eto ym 1797, er i'r ail wraig hon farw hefyd ar ôl cyfnod byr. Drwy'r ddwy wraig hyn cafodd ddau fab a thair merch, a daeth ei ferch ieuengaf Ei, a elwir hefyd yn Ōi, yn arlunydd a'i gynorthwyydd.[2] Mae Tân Gwyllt yn ym Mwynder Min Nos ym Mhont Ryogoku yn Edo (c. 1788–89) yn dyddio o'r cyfnod hwn.[3]

Ar ôl marwolaeth Shunshō ym 1793, dechreuodd Hokusai archwilio arddulliau celf eraill, gan gynnwys arddulliau Ewropeaidd y cafodd eu hamlygu iddynt trwy engrafiadau copr Ffrengig ac Iseldiraidd a ganfu. Buan y cafodd ei ddiarddel o ysgol Katsukawa gan Shunkō, prif ddisgybl Shunshō, o bosibl oherwydd iddo hefyd astudio yn ysgol Kanō, ysgol a oedd yn dipyn o gystadleuaeth! Roedd y digwyddiad hwn, yn ei eiriau ei hun, yn ysbrydoledig: "Yr hyn a ysgogodd ddatblygiad fy arddull artistig yn wirioneddol oedd yr embaras a ddioddefais o ganlyniad i Shunkō."

Newidiodd Hokusai y pynciau y gweithiai arnynt hefyd, gan symud i ffwrdd o ddelweddau o luniau o buteiniaid llys ac actorion (sef y pynciau traddodiadol o fewn y genre ukiyo-e) i ganolbwyntio ar dirweddau a delweddau o fywyd beunyddiol pobl Japan o amryw o lefelau cymdeithasol. Roedd y newid pwnc hwn yn ddatblygiad arloesol o fewn ukiyo-e ac yng ngyrfa Hokusai.

Cyfnod canol

golygu
 
Print cyfoes o Hokusai yn paentio'r Daruma Fawr ym 1817
 
Gwynt Teg, Bore Clir (neu Fuji Coch ), allan o
36 Golygfa ar Fynydd Fuji

Yn ystod y cyfnod nesaf cynhesodd cysylltiad Hokusai ag Ysgol Tawaraya gan fabwysiadu'r enw "Tawaraya Sōri". Cynhyrchodd lawer o brintiau a gomisiynwyd yn breifat ar gyfer achlysuron arbennig (surimono), a lluniau ar gyfer llyfrau o gerddi doniol (kyōka ehon) yn ystod yr amser hwn. Ym 1798, trosglwyddodd Hokusai ei enw ymlaen i ddisgybl arall ac aeth ati o hynny mlaen ar ei liwt ei hun, yn rhydd o gysylltiadau ag unrhyw ysgol am y tro cyntaf, gan fabwysiadu'r enw Hokusai Tomisa.

Erbyn 1800, roedd Hokusai yn datblygu ymhellach ei ddefnydd o ukiyo-e at ddibenion heblaw portread. Roedd hefyd wedi mabwysiadu'r enw y byddai'n cael ei ddefnyddio fwyaf, Katsushika Hokusai, yr hen enw sy'n cyfeirio at y rhan o Edo lle cafodd ei eni, yr olaf yn golygu 'stiwdio'r gogledd', er anrhydedd i Seren y Gogledd, symbol o ddwyfoldeb ac yn bwysig yn ei grefydd, Bwdhaeth Nichiren .[4] Y flwyddyn honno, cyhoeddodd ddau gasgliad o dirweddau, Golygfeydd Enwog o Brifddinas y Dwyrain ac Wyth Golygfa o Edo (Tokyo modern). Dechreuodd ddenu myfyrwyr hefyd, gan ddysgu 50 o ddisgyblion yn ystod ei oes.

Daeth yn fwyfwy enwog dros y degawd nesaf, oherwydd ei waith celf a'i ddawn i hunan-hyrwyddo. Yn ystod gŵyl Edo ym 1804, creodd bortread enfawr o’r prelad (neu esgob) Bwdhaidd Daruma, y dywedir ei fod yn 200 metr sgwâr, gan ddefnyddio ysgub a bwcedi llawn inc.[5] Mae stori arall yn ei osod yn llys y siogyn Tokugawa Ienari, wedi'i wahodd yno i gystadlu ag arlunydd arall a oedd yn ymarfer paentio gyda brwsh, mwy traddodiadol. Paentiodd gromlin las ar bapur, cyn gyrru iâr a oedd a'i thraed wedi'u trochi mewn paent coch, ar draws y llun. Disgrifiodd y paentiad i'r shōgun fel tirwedd yn dangos Afon Tatsuta gyda dail masarn coch yn arnofio ynddo, ac enillodd y gystadleuaeth.[6]

Talodd Hokusai sylw manwl i gynhyrchu ei waith. Mewn llythyrau yn ystod ei ymwneud â Toshisen Ehon, rhifyn Siapaneaidd o flodeugerdd o farddoniaeth Tsieineaidd, ysgrifennodd Hokusai at y cyhoeddwr fod y blociwr Egawa Tomekichi, yr oedd Hokusai wedi gweithio gydag ef o'r blaen ac yr oedd yn ei barchu, wedi crwydro o arddull Hokusai wrth dorri rhai pennau. Ysgrifennodd hefyd yn uniongyrchol at dorwr bloc arall a oedd yn ymwneud â'r prosiect, Sugita Kinsuke, gan nodi ei fod yn casáu arddull ysgol Utagawa lle'r oedd Kinsuke wedi torri llygaid a thrwynau'r ffigwr a bod angen diwygiadau i'r printiau terfynol fod yn driw i'w arddull. Yn ei lythyr, roedd Hokusai yn cynnwys enghreifftiau o'i arddull o ddarlunio llygaid a thrwynau ac arddull ysgol Utagawa.[7]

Bywgraffiad cyffredinol

golygu
  • Bowie, Theodore (1964). Darluniau Hokusai. Gwasg Prifysgol Indiana, Bloomington.
  • Forrer, Matthi (1988). Hokusai Rizzoli, Efrog Newydd.ISBN 0-8478-0989-7ISBN 0-8478-0989-7 .
  • Forrer, Matthi; van Gulik, Willem R., a Kaempfer, Heinz M. (1982). Hokusai a'i Ysgol: Paentiadau, Darluniau a Llyfrau Darluniadol. Frans Halsmuseum, Haarlem.ISBN 90-70216-02-7ISBN 90-70216-02-7
  • Hillier, Jack (1955). Hokusai: Paentiadau, Darluniau a Toriadau Pren. Phaidon, Llundain.
  • Hillier, Jack (1980). Celf Hokusai mewn Darlunio Llyfr. Cyhoeddiadau Sotheby, Llundain.ISBN 0-520-04137-2ISBN 0-520-04137-2 .
  • Lane, Richard (1989). Hokusai: Bywyd a Gwaith. EP Dutton.ISBN 0-525-24455-7ISBN 0-525-24455-7 .
  • van Rappard-Boon, Charlotte (1982). Hokusai a'i Ysgol: Printiau Japaneaidd c. 1800–1840 (Catalogue of the Collection of Japanese Prints, Rijksmuseum, Rhan III). Rijksmuseum, Amsterdam.

Gweithiau celf penodol

golygu

Ar gyfer darllenwyr sydd eisiau mwy o wybodaeth am weithiau celf penodol gan Hokusai, argymhellir y gweithiau penodol hyn.

  • Hillier, Jack, a Dickens, FW (1960). Fugaku Hiyaku-kei (One Hundred Views of Fuji gan Hokusai) . Frederick, Efrog Newydd.
  • Kondo, Ichitaro (1966). Traws. Terry, Charles S. Y tri deg chwech o olygfeydd o Fynydd Fuji gan Hokusai . Canolfan Dwyrain-Gorllewin, Honolulu.
  • Michener, James A. (1958). Llyfrau Braslun Hokusai: Detholiad o'r 'Manga ' . Charles E. Tuttle, Rutland.
  • Morse, Peter (1989). Hokusai: Un Cant o Feirdd . George Braziller, Efrog Newydd.ISBN 0-8076-1213-8ISBN 0-8076-1213-8 .
  • Narazaki, Muneshige (1968). Traws. Bester, John. Campweithiau Ukiyo-E: Hokusai - The Thirty-Six Views of Mt. Fuji . Kodansha, Tokyo.

Rhai o'i brif weithiau

golygu
  •  
    Storm Fawr o dan y Copa,
    allan o 36 Golygfa ar Fynydd Fuji
  •  
    Rhaeadr Kirifuri ym Mynydd Kurokami yn Shimotsuke,
    from Taith at y Rhaeadr
  •  
    Breuddwyd Gwraig y Pysgotwr (1814), allan o Kinoe no Komatsu, llyfr 3-cyfrol o erotica shunga
  •  
    Y Gog a'r Asaleas, 1834
    allan o gyfres Y Blodau Bach
  •  
    Egret, allan o Gwersi Cyflym mewn Lluniadu Syml
  •  
    Llwynog Dŵr yn Neidio i Fyny Rhaeadr
  •  
    Ysbryd Oiwa,
    allan o 100 o Straeon Ysbryd
  •  
    Paentiad syml, surimono
  •  
    Kajikazawa yn Rhanbarth Kai,
    allan o 36 Golygfa ar Fynydd Fuji
  •  
    Pont Tenma yn Nhalaith Setsu,
    allan o Golygfeydd Prin o Bontydd enwog Japan
  •  
    Chōshi yn Shimosha,
    allan o Cefnforeodd Doethineb
  •  
    "Y Don Enfawr" allan o 100 Golygfa o Mount Fuji
  •  
    Rhaeadr Amida,
    allan o Taith o amgylch Rhaeadrau'r Rhanbarth

Monograffau celf

golygu

Monograffau sy'n ymroddedig i weithiau celf Hokusai:

Gweler hefyd

golygu

Cyfeiriadau

golygu
  1. ↑ Kleiner, Fred S. and Christin J. Mamiya, (2009). Gardner's Art Through the Ages: Non-Western Perspectives, p. 115.
  2. ↑ "葛飾, 応為 カツシカ, オウイ" (yn Japaneeg). CiNii. Cyrchwyd 22 Mai 2017.
  3. ↑ Calza (2003), p. 426
  4. ↑ The name "Hokusai" (北斎 "North Studio"） is an abbreviation of "Hokushinsai" (北辰際 "North Star Studio"). In Nichiren Buddhism the North Star is revered as a deity known as Myōken.
  5. ↑ Calza (2003), p. 128
  6. ↑ "Fugaku hyakkei (One Hundred Views of Mount Fuji)". Museum of Fine Arts, Boston (yn Saesneg). Rhagfyr 21, 2018. Cyrchwyd Ionawr 22, 2019.
  7. ↑ Tinios, Ellis (June 2015). "Hokusai and his Blockcutters". Print Quarterly XXXII (2): 186–191.

Dolenni allanol

golygu
Wedi dod o "https://cy.wikipedia.org/w/index.php?title=Hokusai&oldid=12963842"