Kraków

Ail ddinas fwyaf Gwlad Pwyl ac un o'i dinasoedd hynaf yw Kraków neu yn Gymraeg Cracof.[1] Fe'i lleolir ger Afon Wisła ac mae'n dyddio o'r 7c. Yn draddodiadol, mae Kraków wedi bod yn un o ganolfannau bywyd diwylliannol, academaidd a chelfyddydol blaenaf Gwlad Pwyl ynghyd â bod yn ganolbwynt economaidd. Bu prifddinas Gwlad Pwyl rhwng 1038 a 1569; y Gymanwlad Bwylaidd-Lithwanaidd rhwng 1569 a 1596; Dinas Rydd Kraków rhwng 1815 a 1846; Archddugiaeth Cracow rhwng 1846 a 1918; a Foifodiaeth Kraków rhwng y 14g hyd at 1990. Bellach, mae'n brifddinas Foifodiaeth Pwyl Fechan.

Kraków
Krakow Rynek Glowny panorama 2.jpg
POL Kraków COA.svg
Mathdinas gyda grymoedd powiat, dinas fawr, dinas Hanseatig, prifddinas, ail ddinas fwyaf, cyrchfan i dwristiaid Edit this on Wikidata
LL-Q7913 (ron)-KlaudiuMihaila-Cracovia.wav Edit this on Wikidata
Poblogaeth800,653 Edit this on Wikidata
Sefydlwyd
  • Unknown (cyn 8 g) Edit this on Wikidata
Pennaeth llywodraethJacek Majchrowski Edit this on Wikidata
Cylchfa amserUTC+01:00, UTC+2 Edit this on Wikidata
Gefeilldref/i
Iaith/Ieithoedd
  swyddogol
Pwyleg Edit this on Wikidata
Daearyddiaeth
Rhan o'r canlynolLesser Poland Voivodeship Edit this on Wikidata
SirLesser Poland Voivodeship Edit this on Wikidata
GwladBaner Gwlad Pwyl Gwlad Pwyl
Arwynebedd327 ±1 km² Edit this on Wikidata
Uwch y môr219 ±1 metr Edit this on Wikidata
GerllawAfon Vistula Edit this on Wikidata
Yn ffinio gydaSir Kraków Edit this on Wikidata
Cyfesurynnau50.0614°N 19.9372°E Edit this on Wikidata
Cod post30-001 Edit this on Wikidata
Gwleidyddiaeth
Corff deddfwriaetholKraków City Council Edit this on Wikidata
Swydd pennaeth
  y Llywodraeth
Mayor of Kraków Edit this on Wikidata
Pennaeth y LlywodraethJacek Majchrowski Edit this on Wikidata
Map

Mae'r ddinas wedi tyfu o fod yn anheddfa Oes y Cerrig i fod yn ail ddinas bwysicaf Gwlad Pwyl. Dechreuoedd fel pentrefan ar ben Bryn Wawel a cheir adroddiadau iddi fod yn ganolfan fasnachu bwysig Ewrop Slafonig erbyn 965. Sefydlwyd prifysgolion newydd a sefydliadau diwylliannol yn sgil dyfodiad yr Ail Weriniaeth Bwylaidd yn 1918 a thrwy gydol yr 20g gan gadarnhau lle Kraków fel canolbwynt bywyd gwâr o bwysigrwydd gwladol. Erbyn heddiw, mae gan y ddinas boblogaeth o 760, 000 ac mae rhyw 8 miliwn o bobl yn byw o fewn radiws o 100 km i'r sgwâr canolog.

Wedi Goresgyniad Gwlad Pwyl ar gychwyn yr Ail Ryfel Byd, daeth Kraków yn brifddinas y Llywodraeth Gyffredinol Almaenig. Ysytriedid y Pwyliaid a'r Iddewon yn is-ddynol ac yn is-raddol gan y gorchfygwyr a chaent eu herlid; bwriadwyd eu difa yn y pen draw. Symudwyd y boblogaeth Iddewig i ardal amgaerog o'r ddinas a elwid yn Ghetto Kraków, ac ohoni y danfonasant hwy i wersylloedd crynhoi a gwesylloedd difa megis Auschwitz, a saif ar gyfyl Kraków.

Yn 1978 fe etholwyd Karol Wojtyła, Archesgob Kraków, i'r Babaeth fel Pab Ioan Pawl II— y Pab Slafaidd cyntaf erioed a'r tro cyntaf i Bab o wlad arall heblaw am yr Eidal cael ei ethol am 455 blynedd. Yr un flwyddyn, cymeradwyodd UNESCO y Safleoedd Trefdadaeth y Byd cyntaf, gan gynnwys yn eu mysg Hen Dref Kraków yn ei chyfanrwydd. Ystyrir Kraków heddiw yn ddinas o arwyddocâd rhyngwladol ac yn un o ddinasoedd harddaf Ewrop.

EnwogionGolygu

CyfeiriadauGolygu