La Liga

Y Primera División (Cymraeg: Adran Gyntaf) o'r Liga Nacional de Fútbol Profesional (LFP), sy'n cael ei adnabod fel La Liga, yw prif adran system bêl-droed Sbaen ac fe'i hadnabyddir, am resymau nawdd, fel Liga BBVA (Cynghrair BBVA). Fe'i gweinyddir gan Ffederasiwn Frenhinol Pêl-droed Sbaen, yr RFEF.

La Liga

Gwlad	Sbaen
Conffederasiwn	UEFA
Ffurfiwyd	1929
Nifer o dimau	20
Lefel yn y pyramid	1
Cwympo i	Segunda División
Cwpanau domestig	Copa del Rey Supercopa de España
Cwpanau rhyngwladol	Cynghrair y Pencampwyr UEFA Cynghrair Europa UEFA
Pencampwyr	Real Madrid (34in penc.) (2019-20)
Mwyaf llwyddiannus	Real Madrid (34)
Gwefan	www.lfp.es

Mae 20 tîm yn yr adran gyda'r tri tîm sy'n gorffen ar waelod yr adran yn disgyn i'r Segunda División (Ail Adran) ar ddiwedd y tymor gyda'r ddau dîm ar frig y Segunda ac enillydd gêm ail gyfle yn esgyn yn eu lle. Mae 60 o dimau gwahanol wedi cystadlu yn La Liga gyda naw tîm gwahanol yn cael eu coroni'n bencampwyr. Real Madrid a Barcelona sydd wedi rheoli'r bencampwriaeth gyda Real Madrid yn ei hennill 32 o weithiau a Barcelona 22 o weithiau.

Hanes

Cafwyd y syniad o greu pencampwriaeth cenedlaethol i brif dimau Sbaen ym 1927 gan José María Acha, cyfarwyddwr â chlwb Arenas Club de Getxo, ac estynnwyd gwahoddiad i Barcelona, Real Madrid, Athletic Bilbao, Real Sociedad, Arenas Club de Getxo a Real Unión fel cyn enillwyr y Copa del Rey a cafodd Atlético Madrid, Espanyol ac Europa o ddinas Barcelona wahoddiad fel clybiau oedd wedi colli yn y rownd derfynol o’r Copa.

Ers sefydlu’r gynghrair ym 1929, ‘dyw Barcelona, Real Madrid ac Athletic Bilbao erioed wedi disgyn allan o’r Primera ond mae un neu ddau o’r clybiau gwreiddiol wedi disgyn yn bell iawn. Mae Arenas Club de Getxo ac Europa bellach yn chwarae yng Ngrwpiau rhanbarthol y Tercera División, sef pedwaredd rheng o bêl-droed Sbaen, tra bo Real Unión yn chwarae yn y drydedd rheng o’r pyramid, y Segunda B.

Clybiau presennol

Isod mae rhestr o glybiau fydd yn chwarae yn nhymor 2024–25.

Clwb	Dinas
Alavés	Vitoria-Gasteiz, Gwlad y Basg
Athletic Bilbao	Bilbao, Gwlad y Basg
Atlético Madrid	Madrid, Madrid
Barcelona	Barcelona, Catalwnia
Celta Vigo	Vigo, Galisia
Espanyol	Cornellà de Llobregat, Catalwnia
Falensia	Falensia, Falensia
Getafe	Getafe, Madrid
Girona	Girona, Catalwnia
Las Palmas	Las Palmas, Ynysoedd Dedwydd
Leganés	Leganés, Madrid
Mallorca	Palma de Mallorca, Ynysoedd Balearig
Osasuna	Pamplona, Navarre
Rayo Vallecano	Madrid, Madrid
Real Betis	Seville, Andalwsia
Real Madrid	Madrid, Madrid
Real Sociedad	San Sebastián, Gwlad y Basg
Real Valladolid	Valladolid, Castille a León
Sevilla	Seville
Villarreal	Villarreal, Falensia

Pencampwyr

Clwb	Enillwyr	Ail	Tymhorau buddugol
Real Madrid	33	23	1931–32, 1932–33, 1953–54, 1954–55, 1956–57, 1957–58, 1960–61, 1961–62, 1962–63, 1963–64, 1964–65, 1966–67, 1967–68, 1968–69, 1971–72, 1974–75, 1975–76, 1977–78, 1978–79, 1979–80, 1985–86, 1986–87, 1987–88, 1988–89, 1989–90, 1994–95, 1996–97, 2000–01, 2002–03, 2006–07, 2007–08, 2011–12, 2016-17
Barcelona	26	25	1929, 1944–45, 1947–48, 1948–49, 1951–52, 1952–53, 1958–59, 1959–60, 1973–74, 1984–85, 1990–91, 1991–92, 1992–93, 1993–94, 1997–98, 1998–99, 2004–05, 2005–06, 2008–09, 2009–10, 2010–11, 2012–13, 2014-15, 2015-16, 2017-18, 2018-19
Atlético Madrid	10	8	1939–40, 1940–41, 1949–50, 1950–51, 1965–66, 1969–70, 1972–73, 1976–77, 1995–96, 2013–14
Athletic Bilbao	8	7	1929–30, 1930–31, 1933–34, 1935–36, 1942–43, 1955–56, 1982–83, 1983–84
Valencia	6	6	1941–42, 1943–44, 1946–47, 1970–71, 2001–02, 2003–04
Real Sociedad	2	3	1980–81, 1981–82
Deportivo La Coruña	1	5	1999–2000
Sevilla	1	4	1945–46
Real Betis	1	0	1934–35