Locomotif dosbarth 5MT Stanier 4-6-0
Mae Locomotif dosbarth 5MT Stanier 4-6-0 o’r Rheilffordd Llundain, y Canolbarth a’r Alban yn ddosbarth o Locomotif stêm cynlluniwyd gan Syr Willam A Stanier. Adeiladwyd 842 rhwng 1934 a 1951, gyda’r rhifau 4658-5499 hyd at 1948, pan newidiwyd eu rhifau i 44658-45499. Goroesodd nifer ohonynt hyd at ddiwrnod olaf stêm ar y rheilffyrdd cenedlaethol ym 1968, ac mae 18 mewn cadwraeth. Roeddent yn locomotifau aml-bwrpas ac yn llwyddiannus dros ben. Roedd Stanier wedi gweithio dros Reilfordd y Great Western a chafodd ei ddylanwadu gan gynllun eu locomotifau,[1] yn yr achos yma, yn benodol gan y dosbarth 'Hall'.[2] Dechreuodd y proses o gynllunio'r locomotif yn Euston, trosglwyddwyd i Weithdy Horwich ac wedyn i Gryw.[3]
Enghraifft o'r canlynol | dosbarth o locomotifau |
---|---|
Math | locomotif cario tanwydd |
Lled y cledrau | 1435 mm |
Gweithredwr | London, Midland and Scottish Railway, London Midland Region of British Railways |
Gwneuthurwr | Crewe Works, Derby Works, Horwich Works, Vulcan Foundry, Armstrong Whitworth |
Gwladwriaeth | y Deyrnas Unedig |
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia |
Gwnaethpwyd newidiau i rai o’r locomotifau dros y blynyddoedd; gwnaethpwyd arbrofion arnynt cyn dechrau adeiladu’r locomotifau safonol o 1951 ymlaen. Ymysg y newidiadau oedd ger falf Caprotti[4], rolferynnau Timken neu SKF, blwch tân dur a newidiadau i lanhau’r blwch mwg yn awtomatig.
Archebwyd 20 locomotif o Weithdy Cryw ym mis Ebrill 1934, a 50 o Ffowndri Vulcan ym 1933. Roedd ganddynt amrywiaeth o foelers. Archebwyd 5 locomotif arall o Gryw, 50 o Ffowndri Vulcan a 100 o Gwmni Armstrong Whitworth. Archebwyd 227 o Armstrong Whitworth ym 1936, a 20 o Gryw. Adeiladwyd locomotifau yng Ngweithdy Derby o 1943 ymlaen. Newidiwyd rhifau’r locomotifau ym 1948. Yn y pen draw, adeiladwyd 842 o locomotifau, gyda’r rhifau 44658-45499.
Locomotifau Ivatt
golyguAdeiladwyd y fersiwn Ivatt o 1947 ymlaen gyda nifer o addasiadau; roedd newidiadau i ferynnau a gêr falf ym 1948. Roedd hefyd blychau tân dur a simneau dwbl. Cafodd 44738-57 Gêr falf Caprotti a chafodd 44686-7 gêr falf Caprotti newydd, defnyddiwyd yn ddiweddarach ar rai o locomotifau safonol Rheilffordd Brydain.
Enwau
golyguCafodd ond 5 o’r dosbarth enwau yn ystod eu gyrfeydd gyda Rheilffordd Brydeinig,[5] i gyd gyda enwau catrodau o’r Alban. Cafodd 5155 yr enw ‘The Queen’s Edinburgh’ dros gyfnod o 2 flynedd yn ystod yr Ail Ryfel Byd. Mae 7 arall wedi cael enwau yng nghadwraeth.
rhif LMS | rhif BR | enw | dyddiad | hyd at |
---|---|---|---|---|
5154 | 45154 | Lanarkshire Yeomanry | 1937 | 1966 |
5155 | 45155 | The Queen's Edinburgh | 1942 | 1944 (gweithiodd hyd at 1964) |
5156 | 45156 | Ayrshire Yeomanry | 1936 | 1968 |
5157 | 45157 | The Glasgow Highlander | 1936 | 1962 |
5158 | 45158 | Glasgow Yeomanry | 1936 | 1964 |
Cadwraeth
golyguMae 18 o’r dosbarth mewn cadwraeth. Prynwyd 12 ohonynt yn uniongyrchol o Reilffordd Brydeinig (sef 44767, 44806, 44871, 44932, 45000, 45025, 45110, 45212, 45231, 45305, 45407 a 45428) a’r gweddill o Iard Sgrap Dai Woodham (44901, 45163, 45293, 45337, 45379 a 45491). Adeiladwyd 7 ohonynt gan Reilffordd Llundain, y Canolbarth a’r Alban a’r gweddill gan gwmnïau allanol. Mae 14 o’r 18 wedi gweithio yng nghadwraeth. Ni ddefnyddiwyd 44901, 45163, 45293 a 45491 hyd yn hyn. Mae 12 ohonynt wedi gweithio ar y brif linellau: 44767, 44871, 44932, 45000, 45025, 45110, 45212, 45231, 45305, 45337, 45407 a 45428.
Locomotifau mewn cadwraeth
golyguRhif | Enw† | Adeiladwyr | Boeler | Adeiladwyd | Gadawodd Wasanaeth | Rheilffordd | Statws | Lifrai | Prif linellau? | Llun | Nodiadau | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
LMS | BR | |||||||||||
4767 | 44767 | *George Stephenson | Cryw | Blaen Top | Rhagfyr 1947 | Rhagfyr 1967 | Carnforth | Atgyweirir. | *BR Du â llinellau, Bathodyn hwyr | Bwriadir | Yr unig un o'r dosbarth gyda gêr falf Stephenson. | |
4806 | 44806 | Kenneth Aldcroft cynt Magpie |
Derby | Cromennog | Gorffennaf 1944 | Awst 1968 | Rheilffordd Rhosydd Gogledd Swydd Efrog | Atgyweirir | *BR Du â llinellau | Bwriadir (Grosmont - Whitby a Whitby - Battersby yn unig). | Tocyn Boeler wedi gorffen ar 1 Ionawr 2018 | |
4871 | 44871 | Sovereign) | Cryw | Cromennog | Mawrth 1945 | Awst 1968 | Rheilffordd Dwyrain Swydd Gaerhirfryn | Do | BR Du â llinellau, Bathodyn cynnar | Do (2017 - 2024) | Perchennog Ian Riley. | |
4901 | 44901 | Cryw | Cromennog | 1945 | Awst 1965 | Rheilffordd Dyffryn Berkeley | Disgwyl am atgyweiriad o gyflwr y Barri | Naddo | ||||
4932 | 44932 | Horwich | Cromennog | Medi 1945 | Awst 1968 | Carnforth | Atgyweirir. | BR Du â llinellau, Bathodyn hwyr | Bwriadir | |||
5000 | 45000 | Cryw | Heb gromen | Mawrth 1935 | Hydref 1967 | Amgueddfa Locomotion Shildon | Arddangosir | Du LMS | Naddo | Rhan o'r casgliad cenedlaethol | ||
5025 | 45025 | Ffowndri Vulcan | Heb gromen | Awst 1934 | Awst 1968 | Rheilffordd Strathspey | Atgyweirir | *Du LMS Black | Naddo | Yr un hynaf sy'n goroesi | ||
5110 | 45110 | RAF Biggin Hill (enw cynt) | Ffowndri Vulcan | Heb gromen | Gorffennaf 1935 | Awst 1968 | Rheilffordd Dyffryn Hafren | Mewn storfa | *BR Du â llinellau, Bathodyn hwyr | Naddo | Symudwyd o'r Tŷ Injan i storfa ym Mawrth 2019. | |
5163 | 45163 | Armstrong Whitworth | Cromennog | Awst 1935 | Mai 1965 | Rheilffordd Dyffryn Colne | Atgyweirir | N/A | Naddo | |||
5212 | 45212 | Roy 'Korky' Green Railwayman 1926-2001 (enw cynt) | Armstrong Whitworth | cromennog | Tachwedd 1935 | Awst 1968 | Rheilffordd Keighley a Dyffryn Worth | Gweithredol ar brif rheilffyrdd. | BR Du â llinellau, Bathodyn hwyr | Do (2017 - 2024) | Ar fenthyg gan Ian Riley; daeth yn ôl wedi atgyweiriad yn Bury, Gorffennaf 2016. | |
5231 | 45231 | The Sherwood Forester | Armstrong Whitworth | Cromennog | Awst 1936 | Awst 1968 | Cryw Diesel TMD | Gweithredol ar brif rheilffyrdd. | BR Du â llinellau, Bathodyn hwyr | Do (2013 - 2020) | Bert Hitchen oedd y perchennog gwreiddiol; gwerthwyd gan ei deulu yn Nhachwedd 2015 i Jeremy Hosking | |
5293 | 45293 | Armstrong Whitworth | Cromennog | Rhagfyr 1937 | Awst 1965 | Rheilffordd Dyffryn Colne | Atgyweirir. | N/A | Naddo | |||
5305 | 45305 | Alderman A. E. Draper | Armstrong Whitworth | Cromennog | Ionawr 1937 | Awst 1968 | Rheilffordd y Great Central | Gweithredol. | BR Du â llinellau, Bathodyn hwyr | Do | Ar Rheilffordd y Great Central; gobeithio bydd yn gweithio ar brif Rheilffyrdd. Mae angen tystysgrif boeler newydd. Boiler certificate expires 2020. Perchnogion y teulu Draper, Hull. | |
5337 | 45337 | Armstrong Whitworth | Cromennog | Ebrill 1937 | Chwefror 1965 | Rheilffordd Llangollen | Trwsir y ei foeler. | BR Du heb linellau, Bathodyn hwyr | Naddo | |||
5379 | 45379 | Armstrong Whitworth | Cromennog | Gorffennaf 1937 | Gorffennaf 1965 | Rheilffordd Canol Swydd Hampshire | Mewn storfa | BR gyda llinellau, Bathodyn hwyr | No | tocyn boeler yn dod i ben 2018. | ||
5407 | 45407 | The Lancashire Fusilier | Armstrong Whitworth | Cromennog | Medi 1937 | Awst 1968 | Rheilffordd Dwyrain Swydd Gaerhirfryn | Under Overhaul | BR gyda llinellau, Bathodyn cynnar | Do (2019 - 2026) | Perchennog Ian Riley. | |
5428 | 45428 | Eric Treacy | Armstrong Whitworth | Cromennog | Hydref 1937 | Hydref 1967 | Rheilffordd Rhosydd Gogledd Swydd Efrog | Gweithredol ar brif linellau. | LMS Du | Do (Grosmont i Whitby a Whitby i Battersby yn unig, 2018-2025) | ||
5491 | 45491 | Derby | Topfeed blaen | Rhagfyr 1943 | Gorffennaf 1965 | Rheilffordd y Great Central | Atgyweirir | N/A | No |
† Enwyd y locomotifau mewn cadwraeth.
- Mae 44767 yn cario arwydd sy'n dweud: 'This locomotive was named by the Rt. Hon. William Whitelaw, C.H., M.C., M.P. at Shildon on 25 August 1975, to commemorate the 150th anniversary of the Stockton and Darlington Railway.'
- enwyd 44806 ar ôl rhaglen deledu Magpie ym 1973, yn cadw'r enw gyda Rheilffordd Lakeside a Haverthwaite a gyda Rheilffordd Llangollen hyd at 2003. Yn hwyrach cafodd yr enw "Kenneth Aldcroft". Erbyn hyn, mae'n gweithio heb enw ar Reilfordd Rhosydd Gogledd Swydd Efrog.
Cyfeiriadau
golygu- ↑ Gwefan Preserved British Steam Locomotives
- ↑ Gwefan railwayblogger.com
- ↑ Gwefan leeds-engineers.org.uk
- ↑ Gwefan locomotif.fandom.com
- ↑ "Gwefan heritagerailway.co.uk". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2014-05-17. Cyrchwyd 2021-02-16.
Oriel
golygu-
45337 yn ymyl Llangollen
-
44801 yng ngorsaf reilffordd Llangollen
-
45157 ar Reilffordd dwyrain Swydd Gaerhirfryn
-
45428 ar Reilffordd Rhosydd Gogledd Swydd Efrog