Ym 1844, cyfluniwyd lein, yn gadael y rheilffordd rhwng Manceinion a Bolton o Gyffordd Clifton ac yn mynd i Bury, Summerseat, Ramsbottom, a Rawtenstall. Erbyn 1846 – cyn agoriad y lein – daeth y rheilffordd yn rhan o Reilffordd Dwyrain Swydd Gaerhirfryn.
Agorwyd lein arall ym 1841, yn mynd o Reilffordd Manceinion a Leeds i Heywood. Estynnwyd y lein i Bury ym Mai 1848 a chyrhaeddodd Bolton yn Nhachwedd 1848. Erbyn 1849, daeth y Rheilffordd Manceinion a Leeds yn rhan o Rheilffordd Swydd Gaerhirfryn a Swydd Efrog. Ym 1859, daeth y Rheilffordd Dwyrain Swydd Gaerhirfryn hefyd yn rhan y Rheilffordd Swydd Gaerhirfryn a Swydd Efrog.
Ym 1922, daeth y Rheilffordd Swydd Gaerhirfryn a Swydd Efrog yn rhan o Reilffordd Llundain a'r Gogledd Orllewin, sydd wedi dod yn rhan o'r Rheilffordd Llundain, Canolbarth a'r Alban, un o'r bedwar cwmni mawrion a ffurfiwyd ym 1923. Daeth y bedwar yn Rheilffyrdd Prydeinig ym 1948.[1]
Yn dilyn addroddiad Dr. Richard Beeching, caewyd y lein o Gyffordd Clifton i Bury ar 5 Rhagfyr 1966.
Daeth y lein rhwng Bury a Rawtenstall yn trac sengl ym 1969, a dymchwelwyd sawl adeilad a phontydd dros y trac. Daeth y wasanaeth rhwng Bolton a Rochdale i ben ar 5 Hydref 1970, a chaewyd gorsafoedd yn Bradley Fold, Broadfield a Heywood. Daeth y wasanaeth rhwng Bury a Rawtenstall i ben ar 5 Mehefin 1972. Agorwyd Bury Interchange, a symudwyd trenau Manceinion - Bury i'r orsaf newydd o orsaf Stryd Bolton.[2]
Ffurfiwyd Cymdeithas Warchodaeth Rheilffordd Ardal Helmshore a Chyffiniau ym 1966, yn gobeithio ailagor y lein o Gyffordd Stubbins (ar y lein o Bury i Rawtenstall) i Accrington, sydd wedi cau ar 5 Rhagfyr 1966. Erbyn 1968, disodlwyd y gymdeithas gan Gymdeithas Warchodaeth Rheilffordd Dwyrain Swydd Gaerhirfryn, yn bwriadu ailagor y lein rhwng Cyffordd Stubbins a Haslingden. Llogwyd Iard Castlecroft oddi ar Gyngor Bury ac agorwyd Amgeuddfa Drefnidigaeth Bury ar y safle ar 26 Awst 1972. Yn dilyn trafodaethau rhwng y gymdeithas, Cyngor Swydd Manceinion Mwy a Chyngor Bwrdeistref Rossendale, prynwyd y lein o Bury i Rawtenstall ac yr adeiladau sydd yn weddill gan yr awdurdodau. Ffurfiwyd ymddiriedolaeth yn cynnwys yr awdurdodau lleol a Chwmni Rheilffordd Ysgafn Dwyrain Swydd Gaerhirfryn. Disodlwyd Cyngor Swydd Manceinion Mwy gan Gyngor Bwrdeistref Bury ar 31 Mawrth 1986.[3]
Ailagorwyd y lein rhwng Bury a Ramsbottom ar 25 Gorffennaf 1987, ac agorwyd adeiladau newydd, seiliedig ar adeiladau yng ngorsafoedd Summerseat a Helmshore, ar 19 Mehefin 1989.ilagorwyd y lein hyd at Rawtenstall ar 27 Ebrill 1991.
Dechreuodd ymdrech i gyrraedd Heywood, a daeth Cyngor Bwrdeistref Rochdale yn rhan o'r Ymddiriedolaeth.Adeiladwyd dwy bont newydd gan Cyngor Bwrdeistref Bury. Daeth cysylltiad i weddill y rheilffyrdd efo'r lein i Heywood, ac roedd ymweliadau gan locomotifau eraill yn bosibl. Ailagorwyd y lein rhwng Bury a Heywood i deithwyr ar 6 Medi 2003.[2]
Mae cynllun i gyrraedd Castleton, ar y lein rhwng Manceinion a Rochdale..[2] cynllunir adeiladu gorsaf i gynnwys gwasanaethau’r Rheilffordd Dwyrain Swydd Gaerhirfryn a gwasanaethau’r rhwydwaith cenedlaethol. Mae Cyngor Bwrddeistref Rochdale yn cefnogi’r cynllun ac yn gobeithio cyllido’r prosiect gan ddatblygu tir cyfagos.[4]
Mae'r rheilffordd yn nodedig am ei niferoedd o locomotifau diesel. Mae llawer ohonynt yn eiddo unigolion neu grwpiau annibynnol, sy'n.cydweithio fel Grwp Diesel y Rheilffordd Dwyrain Swydd Gaerhirfryn.
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia
Locomotif 'Crab' ar Reilffordd Dwyrain Swydd Gaerhirfryn
Gorsaf reilffordd Heol Bolton
'Princess Elizabeth' yn ymweld â'r rheilffordd
