Maches
santes Geltaidd o'r 6g
Santes o'r 6g oedd Maches (Lladin: Machuta, a roddodd ei henw i'r pentref Llanfaches (cyn hynny: "Merthyr Maches").
| Maches | |
|---|---|
 Ffenestr liw yn Llanogo, Sir Fynwy, yn cynnwys llun o Faches. | |
| Ganwyd | 5 g  Teyrnas Gwent |
| Bu farw | 6 g Llanfaches |
| Dinasyddiaeth |  Cymru |
| Galwedigaeth | arweinydd crefyddol |
| Tad | Gwynllyw |
| Mam | Santes Gwladys |
Roedd yn ferch i Gwladys ach Brychan a Gwynllwg ac yn chwaer i Cadog, Cyfyw, Cynidr a Glywys.[1] Credir mai bugail ydoedd ac iddi gael ei lladd gan ladron penffordd a geisiodd ddwyn ei maharen.[2] Mae eraill yn dweud ei bod hi wedi lladd gan pagan a aeth ati fel cardotyn a trywanwyd hi gyda cyllell
Yn ôl y traddodiad, cododd Tathew eglwys iddi yn Llanfaches (a alwyd cyn hynny yn 'Ferthyr Marches') er cof amdani, ond symudwyd ei chorff i eglwys yng Nghaer-went.
Gweler hefyd
golyguDylid darllen yr erthygl hon yng nghyd-destun Santesau Celtaidd 388-680
Llyfryddiaeth
golygu- Buched Dewi, gol. D. Simon Evans (Caerdydd, 1959)
Cyfeiriadau
golygu- ↑ Spencer, R. 1991, Saints of Wales and the West Country, Llanerch
- ↑ catholicsaints.info; adalwyd 12 Mehefin 2016.