Ptolemi XIII Theos Philopator
Un o dŷ brenhinol y Ptolemiaid a brenin yr Aifft o 51 CC hyd ei farwolaeth oedd Ptolemi XIII Theos Philopator (Groeg: Πτολεμαίος Θεός Φιλοπάτωρ (62 CC/61 CC - 13 Ionawr, 47 CC?).
| Ptolemi XIII Theos Philopator | |
|---|---|
 | |
| Ganwyd | 62 CC  Yr Aifft |
| Bu farw | 47 CC o boddi Afon Nîl |
| Dinasyddiaeth | yr Hen Aifft |
| Galwedigaeth | brenin neu frenhines |
| Swydd | Pharo |
| Tad | Ptolemi XII Auletes |
| Mam | Cleopatra V of Egypt |
| Priod | Cleopatra |
| Llinach | Brenhinllin y Ptolemïaid |
Roedd yn fab i Ptolemi XII Auletes, ac ar farwolaeth ei dad daeth yn frenin yn 51 CC, yn 12 oed, ar y cyd a'i chwaer hŷn Cleopatra VII, a ddaeth yn wraig iddo.
Wedi teyrnasu am dair blynedd, gyrrodd Ptolemi ei chwaer o'r orsedd ar gyngor Pothinus ac Achillas, ac alltudiwyd hi i Syria. Ceisiodd Cleopatra adennill yr orsedd, ond ni lwyddodd ar y cychwyn. Yn 48 CC, ffôdd y cadfridog Rhufeinig Gnaeus Pompeius Magnus i'r Aifft wedi iddo gael ei orchfygu gan Iŵl Cesar ym Mrwydr Pharsalus. Ar gyngor Pothinus, gorchymynodd Ptolemi ei lofruddio wrth iddo lanio.
Yn fuan wedyn, cyrhaeddodd Iŵl Cesar a'i fyddin ddinas Alexandria. Cymerodd Cesar ochr Cleopatra, a ddaeth yn gariad iddo, yn erbyn Ptolemi. Flwyddyn yn ddiweddarach boddwyd Ptolemi yn Afon Nîl wrth ymladd yn erbyn milwyr Cesar.
| Rhagflaenydd: Ptolemi XII a Cleopatra |
Brenin yr Aifft 51 CC – tua 47 CC gyda Cleopatra |
Olynydd: Ptolemi XIV a Cleopatra |