Robert Evan Kendell

Seiciatrydd ac addysgwr o Gymru oedd yn byw yn yr Alban oedd Robert Evan Kendell, CBE (28 Mawrth 1935 – 19 Rhagfyr 2002). Roedd yn Athro Seiciatreg ym Mhrifysgol Caeredin, yn Brif Swyddog Meddygol yr Alban o 1991 hyd 1996, ac yn Llywydd Coleg Brenhinol y Seiciatryddion o 1996 hyd 1999.

Robert Evan Kendell
Ganwyd	1935  Rotherham
Bu farw	2002  o canser ar yr ymennydd
Man preswyl	Cymru
Dinasyddiaeth	Cymru
Alma mater	Mill Hill School Peterhouse, Caergrawnt
Galwedigaeth	seiciatrydd
Cyflogwr	Prifysgol Caeredin
Gwobr/au	CBE, Cymrawd Cymdeithas Frenhinol Caeredin, Fellow of the Royal College of Psychiatrists

Bywyd cynnar ac addysg

Ganwyd yn Rotherham, Sir Efrog, yn fab i ddaearegwr, a chafodd ei fagu yng Nghymru. Mynychodd Ysgol Mill Hill yng ngogledd Llundain ac enillodd ysgoloriaeth i astudio ym Mhrifysgol Caergrawnt. Enillodd gradd dosbarth cyntaf dwbl mewn gwyddorau naturiol. Astudiodd meddygaeth yn Ngoleg y Brenin a graddiodd gydag MB a BChir ym 1959. Cafodd ei ddoethuriaeth (MD) ym 1967.

Gyrfa feddygol

Ymchwil cynnar

Roedd gwaith ymchwil Kendell yn canolbwyntio ar agweddau meddygol a seicolegol afiechydon meddwl. Cyfranodd at ddealltwriaeth seicosisau a dibyniaeth, yn enwedig sgitsoffrenia ac alcoholiaeth. Roedd ei waith cynnar yn canolbwyntio ar hanes clinigol a chanlyniadau alcoholiaeth. Yn y 1980au tynodd sylw i'r ffactorau economaidd sy'n dylanwadu ar yfed alcohol, ac yn aml roedd yn beirniadu polisïau'r llywodraeth ar alcohol gan haeru nad oeddynt yn ddigonol wrth annog pobl i beidio ag yfed. Arloesoedd Kendell dechnegau holi adeiledig i wella diagnosis, a defnyddiodd ystadegau iechyd i lunio'r ffactorau risg ar gyfer sgitsoffrenia.

Darlithydd ac athro

Ym 1970 penodwyd yn ddarllennydd mewn seiciatreg yn Sefydliad Seiciatreg Llundain, ac yn seiciatrydd ymgynghorol mygedol yn ysbytai Brenhinol Bethlem a Maudsley. Symudodd i Gaeredin ym 1974 ac roedd yn athro seiciatreg ym Mhrifysgol Caeredin o 1974 hyd 1991. Gydag Andrew Zealley, cyd-olygydd y trydydd a'r pumed argraffiad o'r Companion To Psychiatric Studies (1983–93), un o'r prif werslyfrau a ddefnyddir gan fyfyrwyr ar draws y byd. Yn 1986 etholwyd Kendell yn Ddeon Cyfadran Feddygaeth y brifysgol, a sefydlodd cysylltiadau da rhwng y brifysgol a Bwrdd Iechyd Lothian, gan lwyddo i gytuno ar ail-adeiladu Ysbyty Brenhinol Caeredin yn ne'r ddinas.

Prif Swyddog Meddygol yr Alban

Roedd Kendell yn Brif Swyddog Meddygol i'r Swyddfa Albanaidd o 1991 hyd 1996. Roedd yn awyddus i ymdrin â nifer o heriau i iechyd cyhoeddus yn yr Alban, ond tynnwyd ei sylw gan ad-drefniant y Gwasanaeth Iechyd Gwladol. Yn ystod yr epidemig BSE, gwrthododd i fychanu'r cysylltiad rhwng BSE a vCJD, ac roedd hefyd yn ddylanwadol wrth sefydlu'r arfer o ddatgan canlyniadau clinigol gan ysbytai yn gyhoeddus.

Aelodaethau ac anrhydeddau

Roedd yn aelod o'r Cyngor Ymchwil Meddygol o 1984 hyd 1988 ac o 1991 hyd 1996, yn aelod o Gyngor Academi'r Gwyddorau Meddygol o 1998 hyd 2000, ac yn Llywydd y Gymdeithas er Astudiaeth Dibyniaeth. Daeth yn Gymrawd Coleg Brenhinol Meddygon Caeredin ym 1977 ac yn Gymrawd Anrhydeddus y Coleg ym 1995, ac yn Gymrawd Anrhydeddus Coleg Brenhinol Meddygon a Llawfeddygon Glasgow yn yr un flwyddyn. Ym 1993 etholwyd yn gymrawd i Gymdeithas Frenhinol Caeredin. Penodwyd yn Gadlywydd Urdd yr Ymerodraeth Brydeinig (CBE) ym 1992.

Bywyd personol

Roedd Kendell yn hoff o hwylio a cherdded. Priododd ei wraig Ann ym 1961 a chafodd ddau fab a dwy ferch. Bu farw yn sydyn o diwmor yr ymennydd yn 67 oed.

Dolenni allanol

• (Saesneg) Ysgrif goffa yn The Psychiatrist
• (Saesneg) Ysgrif goffa'r BMJ
• (Saesneg) Ysgrif goffa yn The Lancet