Robert Evans (Cybi)

Llenor a bardd Cymraeg a hanesydd lleol oedd Cybi, sef enw barddol Robert Evans (27 Tachwedd 1871 - 16 Hydref 1956). Roedd yn frodor o blwyf Llangybi, Gwynedd, lle treuliodd y cyfan o'i oes. Erbyn 1945 roedd wedi cyhoeddi 28 llyfr gyda gwerthiant o dros 100,000 o gopïau.

Robert Evans
Cybi yn Awst 1955; Geoff Charles
Ffugenw	Cybi
Ganwyd	27 Tachwedd 1871  Llangybi
Bu farw	16 Hydref 1956  Llangybi
Dinasyddiaeth	Cymru
Alma mater	Ysgol Llangybi
Galwedigaeth	llenor, bardd, llyfrwerthwr, postmyn, hanesydd lleol

Erthygl am y bardd Robert Evans yw hon. Defnyddiwyd y ffugenw 'Cybi' hefyd gan Eben Fardd (1802-1863). Am y sant, gwler Cybi.

Bywyd a gwaith

Cafodd ei fagu ar fferm ei rieni yn Llangybi. Dechreuodd weithio fel gwas fferm cyn cael gwaith fel postmon. Gwerthai lyfrau yn rhan amser ym marchnad Pwllheli.

Ysgrifennodd nifer o lyfrau Cymraeg. Ei hoff faes oedd beirdd ardal Eifionydd a'i ddau waith pwysicaf efallai yw casgliad o waith anghyhoeddedig Robert ap Gwilym Ddu (1911) a'r gyfrol ar feirdd gwerin Eifionydd (1914). Roedd yn fardd pur adnabyddus yn ei ddydd; enillodd sawl gwobr eisteddfodol a chyhoeddodd gasgliad o'i gerddi yn 1912. Cyhoeddodd sawl llyfr i blant hefyd.

Fel hanesydd lleol ymddiddorai yn hanes Eifionydd a Sir Gaernarfon a chyhoeddodd sawl cyfrol ar y pwnc yn cynnwys Cymeriadau Hynod Sir Gaernarfon (1923) a llyfr am fywyd a gwaith ei gyfaill 'Myrddin Fardd'.

Llyfryddiaeth ddethol

• Ardal y Cewri (1907). Hanes.
• Odlau Eifion (1908). Cerddi.
• Awdl 'Bwlch Aberglaslyn' (1910)
• Llawlyfr o farddoniaeth i blant (1911).
• Gwaith Barddonol Cybi (1912). Cerddi.
• Lloffion yr Ardd, barddoniaeth anghyhoeddedig Robert ap Gwilym Ddu (1911)
• Beirdd gwerin Eifionydd a'u gwaith (1914)
• Cymeriadau Hynod Sir Gaernarfon (1923). Hanes.
• Cae'r Go William Hugh Williams, Yr Arloeswr Sol-ffa (1935). Bywgraffiad.
• John Jones (Myrddin Fardd) (1945). Astudiaeth.

Gweler hefyd

• Rhestr awduron Cymraeg (1600–heddiw)