Y gangen o opteg sydd yn archwilio sbectra—yr hyn a fesurir ar y sbectrwm electromagnetig o ganlyniad i ryngweithiad rhwng ymbelydriad electromagnetic a mater—yw sbectrosgopeg[1] neu sbectrosgopi.[2] Defnyddir offeryn y sbectrosgop i fesur y sbectra fel ffwythiant o donfedd neu amledd yr ymbelydriad.[3][4][5][6][7][8] Gellir ystyried tonnau mater a thonnau acwstig hefyd yn ffurfiau ar egni ymbelydrol, ac yn ddiweddar câi tonnau disgyrchol eu cysylltu ag arwyddiant sbectrol yng nghyd-destun yr Arsyllfa Ton-Ddisgyrchol Ymyriadur Laser (LIGO). Mewn termau syml, astudiaeth fanwl o liw, wedi ei gyffredinoli o olau gweladwy i bob un band ar y sbectrwm electromagnetig.

Enghraifft seml o sbectrosgopeg: mae'r prism yn dadansoddi golau gwyn trwy ei wasgaru yn lliwiau'r sbectrwm.

Mae sbectrosgopeg yn ddull archwiliol sylfaenol mewn meysydd seryddiaeth, cemeg, gwyddor defnyddiau, a ffiseg, am iddi alluogi gwyddonwyr i astudio cyfansoddiad, strwythur ffisegol, a strwythur electronig mater ar raddfeydd atomig, moleciwlaidd, a macro, ac ar draws pellterau seryddol. Mae defnyddiau pwysig yn cynnwys sbectrosgopeg biomeddygol wrth ddadansoddi meinweoedd a delweddu meddygol.

Cyfeiriadau golygu

  1.  sbectrosgopeg. Geiriadur Prifysgol Cymru. Adalwyd ar 11 Hydref 2022.
  2.  sbectrosgopi. Geiriadur Prifysgol Cymru. Adalwyd ar 11 Hydref 2022.
  3. H. W. Kroto, Molecular Rotation Spectra, Wiley, New York, 1975 (Reprinted by Dover 1992)
  4. Philip R. Bunker and Per Jensen, Molecular Symmetry and Spectroscopy, NRC Research Press, Ottawa, 1998 [1] ISBN 9780660196282
  5. D. Papoušek and M. R. Aliev, Molecular Vibrational-Rotational Spectra Elsevier, Amsterdam, 1982
  6. E. B. Wilson, J. C. Decius, and P. C. Cross, Molecular Vibrations, McGraw-Hill, New York, 1955 (Reprinted by Dover 1980)
  7. Crouch, Stanley; Skoog, Douglas A. (2007). Principles of instrumental analysis. Australia: Thomson Brooks/Cole. ISBN 978-0-495-01201-6.
  8. Herrmann, R.; C. Onkelinx (1986). "Quantities and units in clinical chemistry: Nebulizer and flame properties in flame emission and absorption spectrometry (Recommendations 1986)". Pure and Applied Chemistry 58 (12): 1737–1742. doi:10.1351/pac198658121737.