Tŷ'r Cyffredin (Y Deyrnas Unedig)

Tŷ'r Cyffredin Teyrnas Unedig Prydain Fawr a Gogledd Iwerddon
Tŷ'r Cyffredin Teyrnas Unedig Prydain Fawr a Gogledd Iwerddon
	59ain Senedd y DU
Gwybodaeth gyffredinol
Math	Tŷ Isaf Senedd y Deyrnas Unedig
Arweinyddiaeth
Llefarydd y Tŷ	Gwag
Prif Weinidog	Syr Keir Starmer, Llafur ; ers 5 Gorffennaf 2024
Arweinydd yr Wrthblaid	Rishi Sunak, Ceidwadwyr ; ers 5 Gorffennaf 2024
Cyfansoddiad
Aelodau	650
Grwpiau gwleidyddol	Llywodraeth y DU Llafur (411); Yr Wrthblaid Ceidwadwyr (121); Eraill Democratiaid Rhyddfrydol (72); Plaid Cenedlaethol yr Alban (9); Plaid yr Unoliaethwyr Democrataidd (5); Reform UK (5); Y Blaid Werdd (4); Plaid Cymru (4); SDLP (2); Alliance Party (1); Annibynnol (8); Ymatalwyr Sinn Féin (7); Llefarydd Llefarydd y Tŷ Lindsay Hoyle;
Hyd tymor	Hyd at 5 mlynedd
Etholiadau
System bleidleisio	Y cyntaf i'r felin
Etholiad diwethaf	4 Gorffennaf 2024
Etholiad nesaf	Dim hwyrach na Awst 2029
Newid ffiniau	Y Comisiwn Ffiniau
Man cyfarfod
	Siambr Tŷ'r Cyffredin; Palas San Steffan; Dinas Westminster; Llundain; Y Deyrnas Unedig
Gwefan
	Tŷ'r Cyffredin

Mae AS (DU) yn cyfeirio yma. Am ystyron eraill, gweler AS (gwahaniaethu)

Siambr isaf Senedd y Deyrnas Unedig yw Tŷ'r Cyffredin. Mae'n cynnwys 650 o aelodau (aelodau seneddol neu ASau), wedi'u hethol drwy system 'cyntaf i'r felin' bob pum mlynedd neu yn gynharach os datodir y tŷ gan y prif weinidog ynghynt na hynny. Lindsay Hoyle yw'r Llefarydd presennol.

Sefydlwyd Tŷ Cyffredin Lloegr rywbryd yn y 14g gan newid ei henw i 'Dŷ' Cyffredin Prydain Fawr' wedi uno'r Alban a Lloegr yn 1707, a newid unwaith eto yn y 19g i 'Tŷ'r Cyffredin Prydain Fawr ac Iwerddon' wedi'r Ddeddf Uno gydag Iwerddon. Bathwyd y term presennol yn 1922.

Dan Ddeddf 1911, lleihawyd grym Tŷ'r Arglwyddi i wrthod penderfyniadau Tŷ'r Cyffredin. Mae'r Llywodraeth yn swyddogol yn ddarostyngedig i Dŷ'r Arglwyddi - o ran cyfrifoldeb.

Erys y Prif Weinidog yn ei swydd tra bod ganddo/i gefnogaeth mwyafrif aelodau Tŷ'r Cyffredin. Rhoddir sêl bendith ar y Prif Weinidogaeth gan Frenhines y DU; mae'r person hwn fel arfer yn arweinydd y blaid fwyaf, ond nid o angenrheidrwydd. Gelwir arweinydd yr ail blaid fwyaf yn 'Arweinydd Gwrthblaid Ei Mawrhydi'. Ers 1963, drwy gonfensiwn, mae'r Prif Weinidog yn aelod o Dŷ'r Cyffredin yn hytrach na Thŷ'r Arglwyddi.

Daw'r enw 'Cyffredin' (neu 'commons') o'r gair Saesneg communes, sef gwahanol 'gymunedau' oddi fewn i'r Tŷ.^[1]

Gweler hefyd

Cyfeiriadau

↑ Pollard, A.F. (1920). The Evolution of Parliament. Longmans. tt. 107–08.

[1] Pollard, A.F. (1920). The Evolution of Parliament. Longmans. tt. 107–08.

[1]