Teigiwg ach Ynyr

santes Gymreig o'r 6g

Cyfeirir ar Teigiwg fel Santes o'r 6g.

Teigiwg ach Ynyr
GanwydTeyrnas Gwent Edit this on Wikidata
DinasyddiaethBaner Cymru Cymru
TadYnyr Gwent Edit this on Wikidata

Roedd Teigiwg yn ferch i Madryn ac Ynyr Gwent. Syrthiodd Teigiwg mewn cariad gyda saer ifanc a daeth o Aberffraw i Gaerwent i weithio ar blasdy yno. Pan aeth y saer yn ôl i Aberffraw aeth Teigiwg gydag ef gyda'i gwaddol o geffylau, aur ac arian. Nid oedd y saer yn caru Teigiwg a gadawodd hi mewn ardal unig ar y ffordd. Daeth bugeiliaid o hyd iddi a'i ymgeleddu. Pan clywodd ei theulu yng Nghaerwent aeth Iddon, ei brawd, i chwilio amdani. Pan daeth o hyd iddi, penderfynnodd hithau ymgartrefu mewn llan ger Trawsfynydd yn hytrach na dychweled gydag ef i Gaerwent. Aeth Iddon i Lys Aberffraw i hawlio y ceffylau, aur ac arian yn ôl gan y saer. Bu pennaeth Aberffraw yn anfodlon cynorthwyo ar y dechrau ond llwyddodd sant leol ei darbwyllo i newid ei feddwl.[1]

Amrywiaethau golygu

Mae nifer o amrywiaethau i'r hanes hwn. Mewn un ohonynt llofruddwyd Teigiwg gan y saer ond llwyddodd sant dienw ei adfywio hi. Mewn un arall, torrodd Iddon pen y saer i ffwrdd ond llwyddodd sant dienw a'i osod yn ôl. Weithiau mae enw Beuno yn cymryd lle y sant dienw ond nid oedd Teigiwg a Beuno yn cyfoesi.[2]

Cyfeiriadau golygu

  1. Baring-Gould S a Fisher,J, gol. Bryce.1990, Lives of the British Saints, Llanerch
  2. Breverton. T.G, 2000, The Book of Welsh Saints, Glyndwr publishing