Caer-went
Pentref a chymuned yn Sir Fynwy, Cymru, yw Caer-went[1] (weithiau Caerwent). Pan goncrwyd llwyth y Silwriaid gan y Rhufeiniaid, crewyd canolfan a thref farchnad iddynt dan yr enw Venta Silurum yn fuan wedi'r flwyddyn 78 gan y Llywodraethwr Rhufeinig Julius Frontinus. Cyn hynny roedd gan y Silwriaid fryngaer bwysig gerllaw yng Nghoed Llanmelin. Venta Silurum yw'r dref Rufeinig y gwyddys mwyaf amdani yng Nghymru, a'r ail fwyaf adnabyddus ym Mhrydain ar ôl Calleva Atrebatum (Silchester).
 | |
| Math | pentref, cymuned  |
|---|---|
| Daearyddiaeth | |
| Sir | Sir Fynwy |
| Gwlad |  Cymru |
| Cyfesurynnau | 51.6113°N 2.7684°W |
| Cod SYG | W04001058 |
| Cod OS | ST470905 |
| Cod post | NP26 |
| Gwleidyddiaeth | |
| AC/au | Peter Fox (Ceidwadwyr) |
| AS/au | David Davies (Ceidwadwr) |
 | |
Cynrychiolir yr ardal hon yn Senedd Cymru gan Peter Fox (Ceidwadwyr)[2] ac yn Senedd y DU gan David Davies (Ceidwadwr).[3]
HanesGolygu
Caerwent RufeinigGolygu
Roedd y dref Rufeinig yn dilyn y patrwm arferol, gyda dwy brif ffordd yn ffurfio croes a mur a ffos o'i hamgylch. Gydag arwynebedd o 300 - 350 medr sgwar roedd yn dref gymharol fechan. Yn y canol roedd y Fforwm, gyda sgwâr agored a siopau a Basilica o'i amgych. I'r dwyrain o'r Fforwm mae teml Rufeinig, oedd mae'n debyg wedi ei chysegru i'r duw Mawrth, ac i'r gogledd mae Amffitheatr. Roedd o leiaf ddau faddondy yn y dref. Ar bob ochr i'r briffordd a redai drwy'r dref roedd yna resi o siopau a sawl teml. Mae darnau sylweddol o'r mur Rhufeinig i'w gweld o hyd, hyd at 5 medr o uchder mewn mannau. Atgyfnerthwyd y muriau hynny â thyrau lle y cedwid arfau. Y tu allan i'r muriau y ceid y mynwentydd. Mae tai y pentref modern yn gorchuddio rhan o'r hen safle Rufeinig.
Wedi ymadawiad y RhufeiniaidGolygu
Credir i'r boblogaeth adael y dref yn y 5g, fel gyda llawer o ddinasoedd a threfi Rhufeinig Prydain, ond mae'n bosibl i Gaerwent barhau fel canolfan i Deyrnas Gwent ar ôl y cyfnod Rhufeinig. Sefydlwyd clas yng Nghaerwent gan sant o Wyddel o'r enw Tatheus tua'r 5fed ganrif. Ar ôl y Goncwest Normanaidd codwyd castell mwnt a beili ar y safle.
Cyfrifiad 2011Golygu
Yng nghyfrifiad 2011 roedd y sefyllfa fel a ganlyn:[4][5][6][7]
Darllen pellachGolygu
- O.E. Craster, Caerwent Roman City (Llundain: HMSO, 1951; sawl argraffiad ers hynny)
CyfeiriadauGolygu
- ↑ "Rhestr o Enwau Lleoedd Safonol Cymru". Llywodraeth Cymru. 14 Hydref 2021.
- ↑ "Gwefan Senedd Cymru". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2021-11-10. Cyrchwyd 2021-12-21.
- ↑ Gwefan Senedd y DU
- ↑ "Ystadegau Allweddol ar gyfer Cymru". Swyddfa Ystadegau Gwladol. Cyrchwyd 2012-12-12.. Poblogaeth: ks101ew. Iaith: ks207wa - noder mae'r canran hwn yn seiliedig ar y nier sy'n siarad Cymraeg allan o'r niferoedd sydd dros 3 oed. Ganwyd yng Nghymru: ks204ew. Diweithdra: ks106ew; adalwyd 16 Mai 2013.
- ↑ Canran y diwaith drwy Gymru; Golwg 360; 11 Rhagfyr 2012; adalwyd 16 Mai 2013
- ↑ Gwefan Swyddfa Ystadegau Gwladol; Niferoedd Di-waith rhwng 16 a 74 oed; adalwyd 16 Mai 2013.
- ↑ Gwefan Llywodraeth Cymru; Ystadegau Economaidd Allweddol, Tachwedd 2010; Mae'r gyfradd gyflogaeth ymhlith pobl 16 – 64 oed yng Nghymru yn 67.1 y cant.; adalwyd 31 Mai 2013[dolen marw]
Dolenni allanolGolygu
- (Saesneg) Caerwent
- (Saesneg) Erthygl yn Gwyddiondur Safleoedd Clasurol Princeton
Trefi
Brynbuga ·
Cas-gwent ·
Cil-y-coed ·
Y Fenni ·
Trefynwy
Pentrefi
Aber-ffrwd ·
Abergwenffrwd ·
Betws Newydd ·
Bryngwyn ·
Caer-went ·
Castellnewydd ·
Cemais Comawndwr ·
Cilgwrrwg ·
Clydach ·
Coed Morgan ·
Coed-y-mynach ·
Cwmcarfan ·
Cwm-iou ·
Drenewydd Gelli-farch ·
Y Dyfawden ·
Yr Eglwys Newydd ar y Cefn ·
Gaer-lwyd ·
Gilwern ·
Glasgoed ·
Goetre ·
Gofilon ·
Y Grysmwnt ·
Gwehelog ·
Gwernesni ·
Gwndy ·
Hengastell ·
Little Mill ·
Llanarfan ·
Llan-arth ·
Llanbadog ·
Llancaeo ·
Llandegfedd ·
Llandeilo Bertholau ·
Llandeilo Gresynni ·
Llandenni ·
Llandidiwg ·
Llandogo ·
Llanddewi Nant Hodni ·
Llanddewi Rhydderch ·
Llanddewi Ysgyryd ·
Llanddingad ·
Llanddinol ·
Llanelen ·
Llanelli ·
Llanfable ·
Llanfaenor ·
Llanfair Cilgedin ·
Llanfair Is Coed ·
Llanfihangel Crucornau ·
Llanfihangel Gobion ·
Llanfihangel Tor-y-mynydd ·
Llanfihangel Troddi ·
Llanfihangel Ystum Llywern ·
Llanfocha ·
Llan-ffwyst ·
Llangatwg Feibion Afel ·
Llangatwg Lingoed ·
Llangiwa ·
Llangofen ·
Llan-gwm ·
Llangybi ·
Llanhenwg ·
Llanisien ·
Llanllywel ·
Llanofer ·
Llanoronwy ·
Llan-soe ·
Llantrisant ·
Llanwarw ·
Llanwenarth ·
Llanwynell ·
Llanwytherin ·
Y Maerdy ·
Magwyr ·
Mamheilad ·
Matharn ·
Mounton ·
Nant-y-deri ·
Newbridge-on-Usk ·
Y Pandy ·
Pen-allt ·
Penrhos ·
Pen-y-clawdd ·
Porth Sgiwed ·
Pwllmeurig ·
Rogiet ·
Rhaglan ·
Sudbrook ·
Tre'r-gaer ·
Tryleg ·
Tyndyrn ·
Ynysgynwraidd