Thomas Vaughan

Athronydd a bardd o Gymru oedd Thomas Vaughan (17 Ebrill 1621 – 27 Chwefror 1666). Roedd yn frawd gefaill i'r bardd Henry Vaughan (1621–1695).

Thomas Vaughan
Ffugenw	Eugenius Philalethes, Philalethes Eugenius, Cyraneus Philalethes
Ganwyd	17 Ebrill 1621  Sir Frycheiniog
Bu farw	27 Chwefror 1666  o gwenwyniad  Albury
Dinasyddiaeth	Cymru
Alma mater	Coleg yr Iesu, Rhydychen
Galwedigaeth	athronydd, bardd, alchemydd

Bywgraffiad

Ganwyd Thomas Vaughan yn nhreflan fechan Trenewydd ym mhentref Sgethrog, Brycheiniog. Aeth i Goleg yr Iesu, Rhydychen, yn 1638 gyda'i frawd Henry, gan aros yno am ddegawd dros gyfnod Rhyfeloedd Cartref Lloegr. Pleidiodd achos y Brenhinwyr yn y rhyfeloedd hynny a chymerodd ran, gyda'i frawd mewn ysgarmes yng Nghastell Beeston dan y Cyrnol Herbert Pryce.

Fe'i gwnaed yn offeiriad Eglwys y Santes Ffraid yn Llansantffraed, Sir Frycheiniog, gan astudio meddygaeth yr un pryd. Roedd yn synnu'n fawr nad oedd llawer o feddygon yng Nghymru. Fe'i taflwyd o'r plwyf yn 1650 dan Ddeddf Taenu'r Efengyl yng Nghymru oherwydd ei gydymdeimlad â'r Brenin. Priododd Rebecca yn 1651 a symudodd y ddau i fyw yn Llundain ond bu hi farw yn 1658.

Bu farw yn 1666. Cafodd ei gladdu yn Llansantffraid-ym-Mechain.

Gwaith llenyddol

Sgwennodd sawl llyfr, yn cynnwys Anthroposophia ynglŷn â chyfriniaeth yr alcemydd. Mae'n fwy na thebyg iddo sgwennu wrth y ffug enw "Eugenius Philalethes", hefyd. Mae'n awdur sawl cerdd yn y Lladin a'r Saesneg.