Treth Ar Werth
Mae treth ar werth (TAW) yn dreth ar drafodion a godir am werthu nwyddau a gwasanaethau.[1] Gelwir hefyd yn 'dreth nwyddau a gwasanaethau' (GST), 'treth defnydd cyffredinol' (GCT). Mae'n dreth defnydd a godir ar y gwerth ychwanegol ar bob cam o gynhyrchu a dosbarthu cynnyrch. Mae TAW yn debyg i, ac yn aml yn cael ei gymharu â, treth gwerthu. Mae TAW yn dreth anuniongyrchol oherwydd nid y defnyddiwr sy'n ysgwyddo baich y dreth yn y pen draw yw'r endid sy'n ei thalu. Mae nwyddau a gwasanaethau penodol fel arfer wedi'u heithrio mewn gwahanol awdurdodaethau.
_categories.jpg) | |
| Enghraifft o'r canlynol | math o dreth  |
|---|---|
| Math | consumption tax, treth |
 Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia | |
Mae cynhyrchion sy'n cael eu hallforio i wledydd eraill fel arfer wedi'u heithrio o'r dreth, fel arfer trwy ad-daliad i'r allforiwr. Mae TAW fel arfer yn cael ei gweithredu fel treth ar sail cyrchfan, lle mae'r gyfradd dreth yn seiliedig ar leoliad y cynhyrchydd. Mae TAW yn codi tua un rhan o bump o gyfanswm y refeniw treth ledled y byd ymhlith aelodau'r Sefydliad ar gyfer Cydweithrediad a Datblygiad Economaidd (OECD).[2]:14 Ym mis Mehefin 2023 roedd 175[3] o'r 193 o wledydd ag aelodaeth o'r Cenhedloedd Unedig yn defnyddio TAW, gan gynnwys holl aelodau'r OECD ac eithrio'r Unol Daleithiau.[2]:14
Hanes
golyguYr Almaen a Ffrainc oedd y gwledydd cyntaf i weithredu TAW, gan ddeddfu treth defnydd cyffredinol yn ystod y Rhyfel Byd Cyntaf.[4] Cynigiodd y diwydiannwr Almaenig Wilhelm von Siemens y cysyniad ym 1918. Rhoddwyd yr amrywiad modern o TAW ar waith gyntaf gan Ffrainc yn 1954 yn ei gwladychfa yn yr Arfordir Ifori. Gan asesu bod yr arbrawf yn llwyddiannus, cyflwynodd Ffrainc ef yn ddomestig ym 1958.[4] Gweithredodd Maurice Lauré, cyd-gyfarwyddwr awdurdod treth Ffrainc TAW ar 10 Ebrill 1954; wedi'i gyfeirio'n wreiddiol at fusnesau mawr, cafodd ei ymestyn dros amser i gynnwys pob sector busnes. Yn Ffrainc dyma ffynhonnell fwyaf cyllid y wladwriaeth, gan gyfrif am bron i 50% o refeniw'r wladwriaeth.[5]
Treth ar werth mewn gwahanol wledydd
golygu
Cymru a'r Deyrnas Unedig
golyguRhwng Hydref 1940 a Mawrth 1973 roedd gan y DU dreth defnydd o'r enw 'Purchase Tax', a oedd yn cael ei chodi ar gyfraddau gwahanol yn dibynnu ar asesiad o moethusrwydd nwyddau.[6]
Ar 1 Ionawr 1973 ymunodd y DU â'r Gymuned Economaidd Ewropeaidd ac o ganlyniad disodlwyd Treth Prynu gan Dreth ar Werth ar 1 Ebrill 1973.[7][8] Gosododd Canghellor y Ceidwadwyr, yr Arglwydd Barber, un gyfradd TAW (10%) ar y rhan fwyaf o nwyddau a gwasanaethau.[8]
Cyllid a Thollau Ei Fawrhydi sy’n gyfrifol am weinyddu, casglu a gorfodi TAW yng Nghymru a'r Deyrnas Unedig. Mae manylion am y trothwy TAW cyfredol ar gael ar wefan HMRC. Gallwch hefyd gofrestru ar gyfer TAW ar yr un wefan.
Mae’n rhaid talu TAW ar y rhan fwyaf o nwyddau a gwasanaethau, ond ni chodir TAW ar rai pethau, fel yswiriant, cyllid a rhai mathau o addysg a hyfforddiant.
Ceir 3 cyfradd TAW:
- cyfradd safonol - sef 20% ar hyn o bryd. Mae’r gyfradd hon yn berthnasol i’r rhan fwyaf o drafodion busnes
- cyfradd is - sef 5% ar hyn o bryd, codir y gyfradd hon ar bŵer a thanwydd domestig, ac ar eitemau eraill fel cynhyrchion arbed ynni a seddi car ar gyfer plant
- cyfradd sero - mae’r gyfradd 0% yn berthnasol i fusnesau penodol, gan gynnwys dillad ac esgidiau plant, llyfrau a phapurau newydd, a rhai bwyd a diod.[9]
Nid oes elfen, eithriad, neu fersiwn Gymreig o'r Taw (fel ceir gyda Treth incwm neu rhai mân drethi eraill. Mae TAW yn dreth Brydeinig ganolog.
Yr Undeb Ewropeaidd
golyguMae rheoliadau cyffredin yr Undeb Ewropeaidd ar gyfer treth ar werth wedi'u nodi yng Nghyfarwyddeb 2006/112/EC. Ymhlith pethau eraill, mae'r gyfarwyddeb yn nodi na all unrhyw aelod-wladwriaeth osod y gyfradd TAW gyffredinol yn is na 15% (Erthygl 97). Mae'r gyfarwyddeb yn caniatáu i aelod-wladwriaethau ddefnyddio hyd at ddwy gyfradd is ar gyfer rhai nwyddau a gwasanaethau penodol (Erthygl 98), ond ni ellir gosod y cyfraddau gostyngol yn is na 5% (Erthygl 99). Dim ond Cyprus a Lwcsembwrg [10] sy'n manteisio ar opsiwn y gyfarwyddeb i gael cyfradd TAW gyffredinol o 15%. Hwngari sydd â'r gyfradd treth ar werth cyffredinol uchaf yn yr UE, sef 27% (yn 2012).[11] Yn yr Ynysoedd Dedwydd mae'n 7% ac yn Gibraltar 0%, ond mae'r ardaloedd hyn (ac Åland gyda 24%) yn cael eu hystyried y tu allan i'r UE ar gyfer rheolau TAW.
EMae rheoliadau TAW cyffredin yr UE yn golygu y gall unigolion preifat brynu meintiau rhad ac am ddim o nwyddau at eu defnydd eu hunain ledled yr UE (a thalu TAW lleol) wrth deithio neu ar-lein, a dod â nhw adref heb ddatgan na thalu unrhyw TAW na thollau tollau gartref. Nid yw Norwy yn rhan o hyn.
Yr OECD
golyguYn yr OECD (Sefydliad ar gyfer Cydweithrediad a Datblygiad Economaidd; Organisation for Economic Co-operation and Development), mae pob gwlad ac eithrio UDA wedi cyflwyno treth ar werth (yn UDA mae gan lawer o daleithiau dreth gwerthiant). Fodd bynnag, mae'r gyfradd gyffredinol yn amrywio o 5% yng Nghanada i 27% yn Hwngari.[12]
Hyd yn hyn mae treth ar werth wedi'i chyflwyno mewn tua 150 o wledydd ac yn aml mae'n cyfrif am tua 20% o refeniw treth.
Gweler hefyd
golyguDolenni allanol
golygu- A Breif History of VAT cyflwyniad ar-lein ar wefan Taxually
- What is the History of VAT Gwefan Tax Policy Centre
Cyfeiriadau
golygu- ↑ "Treth ar Werth". Gwefan Llywodraeth Cymru. Cyrchwyd 8 Hydref 2024.
- ↑ 2.0 2.1 Consumption Tax Trends 2018: VAT/GST and excise rates, trends and policy issues. Secretary-General of the OECD. 2018. doi:10.1787/ctt-2018-en. ISBN 978-92-64-22394-3. S2CID 239487087 Check
|s2cid=value (help). Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2017-11-27. Cyrchwyd 24 September 2016. - ↑ Asquith, Richard (6 June 2023). "How many countries have VAT or GST? 175". VATCalc. Tax Agile. Cyrchwyd 15 August 2023.
- ↑ 4.0 4.1 Helgason, Agnar Freyr (2017). "Unleashing the 'money machine': the domestic political foundations of VAT adoption". Socio-Economic Review 15 (4): 797–813. doi:10.1093/ser/mwx004.
- ↑ "Les recettes fiscales". Le budget et les comptes de l'État (yn Ffrangeg). Gweinidog yr Economi, Diwydiant a Chyflogaeth (Ffrainc). 30 October 2009. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2 Ionawr 2010. Cyrchwyd 15 Mai 2009.
la TVA représente 125,4 milliards d'euros, soit 49,7% des recettes fiscales nettes de l'État.
- ↑ Victor, Adam (31 December 2010). "VAT: a brief history of tax". The Guardian.
- ↑ Victor, Peter (30 July 1995). "A brief history of VAT". The Independent.
- ↑ 8.0 8.1 Wallop, Harry (13 April 2010). "General Election 2010: a brief history of the Value Added Tax". The Daily Telegraph.
- ↑ "Treth ar Werth Trosolwg". Llywodraeth Cymru. Cyrchwyd 8 Medi 2024.
- ↑ "Federation of International Trade Associations : Luxembourg profile". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2011-09-02. Cyrchwyd 2011-08-30.
- ↑ VAT Rates Applied in the Member States of the European Union
- ↑ OECD Tax Database
