Yr wyddor Gymraeg

Ffurf ar yr wyddor Ladin a ddefnyddir i ysgrifennu'r iaith Gymraeg yw'r wyddor Gymraeg. Mae ganddi 28 o lythrennau, fel a ganlyn:

Cerdyn yr wyddor Gymraeg o'r 19g, sy'n dangos y priflythrennau.
Cerdyn sy'n dangos y llythrennau bychain, y llythrennau italaidd, yr wyddor blith-draphlith, y llafariaid, a'r cytseiniaid.
Priflythrennau
A B C Ch D Dd E F Ff G Ng H I L Ll M N O P Ph R Rh S T Th U W Y
Llythrennau bychain
a b c ch d dd e f ff g ng h i l ll m n o p ph r rh s t th u w y

Erbyn heddiw cydnabyddir j hefyd yn llythyren yr wyddor gan lawer o ramadegwyr. Fe'i defnyddir mewn geiriau benthyg.

Mae a, e, i, o, u, w, y yn llafariaid. Gall i ac w fod yn gytseiniaid hefyd megis yn neu galwad.

Ynganiad golygu

Llythyren Enw'r llythyren Seiniau cyfatebol (IPA)
a â /a, ɑː/
b /b/
c èc /k/
ch èch /x/
d /d/
dd èdd /ð/
e ê /ɛ, ɛː/
f èf /v/
ff èff /f/
g èg /g/
ng èng /ŋ/
h âets, /h/
i î /ɪ, iː, j/
l èl /l/
ll ell /ɬ/
m èm /m/
n en /n/
o ô /ɔ, oː/
p /p/
ph ffî /f/
r èr /r/
rh rhî, rhô /r̥/
s ès /s/
t /t/
th èth /θ/
u û /ɨ̞, ɨː/ (Gogledd), /ɪ, iː/ (De)
w ŵ /ʊ, uː, w/
y ŷ /ɨ̞, ɨː, ə/ (Gogledd), /ɪ, iː, ə/ (De)

Mae llawer erbyn hyn yn galw'r cytsieiniaid yn "bỳ," "cỳ," "ch," ac yn y blaen yn hytrach na defnyddio'r enwau traddodiadol.

Gweler hefyd golygu

Llyfryddiaeth golygu

Am ragarweiniad i hanes yr wyddor Gymraeg yn y cyfnod modern, o oes y Dadeni ymlaen, ynghyd â'r rheolau sillafu safonol a dderbynir heddiw, gweler,

  • John Morris-Jones et al., Orgraff yr Iaith Gymraeg (Adroddiad Pwyllgor Llên Bwrdd Gwybodau Celtaidd Prifysgol Cymru) (Caerdydd, 1928)