Alun Ffred Jones
Gwleidydd, awdur a chyfarwyddwr teledu o Gymro yw Alun Ffred Jones (ganwyd 29 Hydref 1949). Roedd yn Aelod Cynulliad Plaid Cymru dros etholaeth Arfon. Etholwyd i'r Cynulliad Cenedlaethol am y tro cyntaf ym mis Mai 2003. Bu'n Weinidog dros Dreftadaeth yn Llywodraeth Cymru.
| Alun Ffred Jones | |
| |
| Cyfnod yn y swydd 3 Mai 2003 – 1 Mai 2007 | |
Aelod Cynulliad dros Arfon
| |
| Cyfnod yn y swydd 1 Mai 2007 – 6 Mai 2016 | |
| Olynydd | Sian Gwenllian |
|---|---|
| Geni | 29 Hydref 1949 Brynaman, Sir Gaerfyrddin |
| Plaid wleidyddol | Plaid Cymru |
| Alma mater | Prifysgol Bangor |
| Galwedigaeth | Cyfarwyddwr a chynhyrchydd teledu, Gwleidydd |
Bywyd cynnar ac addysg golygu
Ganed Alun Ffred Jones ym Mrynaman, sir Gaerfyrddin, yr ieuengaf o bedwar mab i’r Parchedig Gerallt ac Elizabeth 'Sis' Jones. Fe'i magwyd ym Mhenllyn, Meirionnydd. Aeth i Ysgol Syr O M Edwards, Llanuwchllyn ac Ysgol y Berwyn Y Bala. Aeth ymlaen i astudio'r Gymraeg yng Ngholeg Prifysgol Bangor lle bu'n aelod o Gymdeithas Ddrama Gymraeg Coleg. Bu dan gyfarwyddyd Dr John Gwilym Jones ac roedd yn rhannu fflat gyda’r actor, John Pierce Jones. Yn ystod y cyfnod hwn bu hefyd yn rheolwr dros dro ar dafarn y Globe ym Mangor Uchaf.[1]
Gyrfa golygu
Wedi gadael y coleg, bu Alun yn athro Cymraeg, am gyfnod yn Ysgol Uwchradd Glannau Dyfrdwy. Yna bu’n Bennaeth Adran y Gymraeg yn Ysgol Alun, Yr Wyddgrug ac yn ystod y cyfnod hwn, sefydlodd, gydag eraill, Gwmni Drama’r Dreflan a chyfarfod ei ddarpar wraig Alwen o Fryncoch, ger Castell Nedd. Bu hefyd yn gweithio ar gyrsiau iaith yng Ngwersyll yr Urdd yng Nglan-llyn.
Radio a theledu golygu
Ar ddechrau’r 80au ymunodd â HTV yng Nghaerdydd fel newyddiadurwr ar raglen Y Dydd a chyflwynydd y rhaglen materion cyfoes Yr Wythnos. Pan briododd, symudodd ef a’i wraig yn ôl i’r gogledd gan gychwyn ar yrfa lwyddiannus gyda Ffilmiau'r Nant yng Nghaernarfon fel prentis gyfarwyddwr.
Bu'n ysgrifennu a gweithio ar gyfresi teledu fel Deryn, Anest a Pengelli a ffilmiau unigol fel Cylch Gwaed, Plant y Tonnau ac Oed yr Addewid. Daeth yn fwyaf adnabyddus am gyd-ysgrifennu a chyfarwyddo C'mon Midffild!, rhaglen gomedi fwyaf llwyddiannus S4C.
Roedd yn gyn-gadeirydd CYFLE a Bwrdd Rheoli TAC, mae ganddo ddiddordeb a gwybodaeth am ddarlledu ac hyfforddi.
Gwleidyddiaeth golygu
Yn ystod ei gyfnod ym myd teledu bu’n gynghorydd cymuned, cynghorydd dosbarth a sir dros Benygroes a phan grëwyd y Wynedd newydd yn 1996 cafodd ei ddewis yn Arweinydd Plaid Cymru ar Gyngor Gwynedd. Yn 2003 ar ymddeoliad Dafydd Wigley etholwyd ef yn Aelod Cynulliad Caernarfon ac yna dros ardal Arfon yn 2007 a 2011.
Ar 22 Gorffennaf 2008 fe'i penodwyd yn Weinidog Treftadaeth yn Llywodraeth glymblaid Llafur a Phlaid Cymru, Cymru'n Un [2], a llywiodd Fesur yr Iaith Gymraeg trwy’r Cynulliad. Ar yr 8 Mai 2014 cyhoeddodd na fyddai yn sefyll am sedd yn y Cynulliad yn yr etholiadau nesaf yn 2016.[3]
Yn Gorffennaf 2022, ymddiswyddodd fel cadeirydd Plaid Cymru am nad oedd yn fodlon gyda'r ffordd roedd blaid wedi delio ag achos yr Aelod Seneddol Jonathan Edwards. Penderfynwyd ail-dderbyn Edwards fel aelod o Blaid Cymru ar ôl iddo gael ei wahardd am 12 mis yn 2020 ar ôl cael rhybudd gan yr heddlu am ymosod.[4]
Carreg filltir i'r iaith Gymraeg golygu
Ar 20 Tachwedd 2008, gwnaeth Alun Ffred Jones hanes drwy ddefnyddio'r Gymraeg mewn cyfarfod o Gyngor Gweinidogion Undeb Ewrop am y tro cyntaf erioed. Siaradodd fel Gweinidog dros Dreftadaeth Cymru yn rhan o ddirprwyaeth y DU i'r cyfarfod. Cyfieithwyd araith y gweinidog mewn canlyniad i gytundeb rhwng llywodraethau Cymru a'r DU ac Undeb Ewrop a gytunwyd yng Ngorffennaf 2008.[5]
Bywyd personol golygu
Priododd Alwen a ganwyd 3 plentyn iddynt. Ymysg ei ddiddordebau eraill mae datblygu cymunedol, theatr, chwaraeon a beicio. Bu'n Gadeirydd Antur Nantlle ac yn Gadeirydd Clwb Pêl-droed Dyffryn Nantlle.
Cyfeiriadau golygu
- ↑ Alun Ffred Jones yn serennu fel gôl geidwad! , Y Cymro, 8 Mehefin 2012. Cyrchwyd ar 19 Gorffennaf 2022.
- ↑ "Alun Ffred Jones is new Heritage Minister". Wales Online. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2008-07-31. Cyrchwyd 2008-07-22. Unknown parameter
|deadurl=ignored (help) - ↑ http://www.bbc.co.uk/newyddion/22462648 Alun fred Jones i ymddeol
- ↑ Cadeirydd Plaid Cymru’n ymddiswyddo yn sgil penderfyniad am aelodaeth Jonathan Edwards , Golwg360, 18 Gorffennaf 2022. Cyrchwyd ar 19 Gorffennaf 2022.
- ↑ BBC Cymru: 'Carreg Filltir i'r iaith' Adroddiad sy'n cynnwys clip fideo o'r digwyddiad.
Dolen allanol golygu
| Cynulliad Cenedlaethol Cymru | ||
|---|---|---|
| Rhagflaenydd: etholaeth newydd |
Aelod Cynulliad dros Gaernarfon 2003 – 2007 |
Olynydd: dilewyd yr etholaeth |
| Rhagflaenydd: etholaeth newydd |
Aelod Cynulliad dros Arfon 2007 – 2016 |
Olynydd: Sian Gwenllian |