Bwlch Penbarras

Bwlch Penbarras (sydd hefyd yn cael ei alw yn Bwlch Pen Barras, neu'r Hen Fwlch ) yw mynydd yn Ardal o Harddwch Naturiol Eithriadol Bryniau Clwyd a Dyffryn Dyfrdwy, yng ngogledd-ddwyrain Cymru. Mae'r bwlch, sydd yn 360 metre (1,180 ft) o uchder, rhwng bryniau Moel Famau a Foel Fenlli. Mae ffordd heb ei dosbarthu rhwng Tafarn-y-Gelyn a Llanbedr-Dyffryn-Clwyd yn rhedeg o'r dwyrain i'r gorllewin drwy'r bwlch. Mae Llwybr Clawdd Offa, sy'n rhedeg yn fras o'r de i'r gogledd, yn croesi'r ffordd ar ei bwynt uchaf.

Golygfa, o Foel Fenlli, yn dangos copa Bwlch Penbarras a Llwybr Clawdd Offa yn mynd tua'r gogledd i Foel Famau.

Mae'r enw arall, Hen Fwlch, yn cyfeirio at ei leoliad ar y llwybr hanesyddol rhwng yr Wyddgrug a Rhuthun drwy Lanbedr Dyffryn Clwyd. Fe'i disodlwyd gan dyrpeg yr Wyddgrug i Ddinbych o'r 18fed ganrif ( mae o rwan yn y ffordd yr A494 ), sy'n croesi Bryniau Clwyd sawl milltir i'r de, ym Mwlch-y-Parc. Mae ochr ddwyreiniol Bwlch Penbarras yn esgyniad syth heb fawr o raddiant difrifol; fodd bynnag, mae ochor orllewinol y bwlch wedi'i nodweddu gan ddafnau mawr, ffordd gulach a llethrau serth: mae'r ffordd yn disgyn 260 metre (850 ft) o fewn 1.5 mile (2.4 km) gyda graddiannau yn agosáu at 25% a thro miniog ar bin gwallt.

Hamdden

Mae’r bwlch yn boblogaidd fel pwynt mynediad i gerddwyr sydd am ddringo Moel Famau. Mae yna hefyd ddau faes parcio Cyfoeth Naturiol Cymru: un ar gopa'r bwlch a maes parcio arall un filltir i lawr yr ochr ddwyreiniol i gyfeiriad Tafarn-y-Gelyn. Mae llwybrau mynediad yn dringo drwy'r goedwig o'r ddau faes parcio i gopa Moel Famau.

Mae'r ddringfa serth ar y ffordd orllewinol o Lanbedr-Dyffryn-Clwyd yn golygu bod y bwlch yn boblogaidd gyda beicwyr modur a beicwyr sydd heb modur. Mae cylchgrawn Cycling Weekly wedi rhoi sylw i'r bwlch ac yn ei alw'n 'Killer Climb', ac mae hefyd wedi'i restru yn y Dave Lloyd Mega cyclosportive . Mi wnaeth Nigel Blackwell o'r band Half Man Half Biscuit sôn am y bwlch mewn cyfweliad yn 2012 pan ddywedodd o: “Y gamp fwyaf i mi yw creu sefyllfa i fy hun lle gallaf godi yn y bore a phenderfynu mynd i daclo Bwlch Pen Barras ar y beic." .

Dolenni allanol

• RoadcyclingUK 'Deg Dringo Seraf' - Bwlch Penbarras Archifwyd 2022-07-01 yn y Peiriant Wayback.

• The Worm of Bwlch Pen Barras (ffilm arswyd Gymraeg, 2023)