Mae bynsen saffrwm yn dorth bychan, neu'n gacen gyfoethog, sbeislyd gyda burum a wneir ar achlysuron arbennig, gyda saffrwm. Mae'n cynnwys ffrwythau sych cyrens ac fel rhesins ac yn debyg i wicsen. Y prif gynhwysion yw blawd plaen, menyn, burum, siwgr mân, cyrens a syltanas.[1] Gelwir fersiynau mwy wedi'u pobi mewn tun torth yn gacen saffrwm.

Bynsen saffrwm
Mathbara saffrwm Edit this on Wikidata
Gwlady Deyrnas Unedig Edit this on Wikidata
Yn cynnwyssaffrwm, blawd gwenith, burum, siwgr, cwrens Zante Edit this on Wikidata

Bynsen debyg yw'r lussebulle o Sweden neu'r lussekatt o Norwy.

Byns Saffrwm Cernyw unigol neu Revel Buns - mae 'torthau' mwy hefyd yn gyffredin

Mae'r revel bun o Gernyw yn cael ei bobi ar gyfer achlysuron arbennig, fel gwleddoedd pen-blwydd (revels), neu ddigwyddiadau eglwysig. Tyfir Saffrwm yn hinsawdd mwyn Dyfnaint a Chernyw, ond mae'n debygol i saffrwm o Sbaen gael ei fasnachu am ganrifoedd cyn hynny. Yng Ngorllewin Cernyw, gelwir byns saffrwm mawr hefyd yn "tea treat buns" ac maent yn gysylltiedig â gwibdeithiau neu weithgareddau ysgol Sul y Methodistiaid. Mewn rhannau o Ynys Prydain, roedd y byns yn cael eu pobi'n draddodiadol ar ddail sycamorwydden a'u harddu â phowdwr siwgr.

Byn lussekatt Sweden neu 'Lucia bun'

Yn Sweden a Norwy, ni ddefnyddir sinamon na nytmeg yn y bynsen, a defnyddir rhesins yn lle cyrens. Mae'r byns wedi'u pobi i lawer o siapiau traddodiadol, ee mewn siâp S wedi'i wrthdroi. Yn draddodiadol fe'u bwyteir yn ystod yr Adfent, ac yn enwedig ar Ddydd Santes Lucy, sef 13 Rhagfyr. Yn ogystal â Sweden, maent hefyd yn cael eu paratoi a'u bwyta yn yr un ffordd fwy neu lai yn y Ffindir, fel arfer mewn ardaloedd lle siaredir Swedeg, yn ogystal ag yn Norwy[2] ac yn fwy anaml yn Nenmarc.[3]

Mae'r rhan fwyaf o byns a chacennau saffrwm sydd ar gael yn fasnachol heddiw'n cynnwys llifynnau bwyd sy'n gwella'r melyn naturiol a ddarperir gan saffrwm. Mae cost uchel iawn saffrwm - sbeis drutaf y byd yn ôl pwysau[4] - yn golygu bod cynnwys saffrwm digonol i gynhyrchu lliw cyfoethog yn opsiwn aneconomaidd, ac yn rhy ddrud. Roedd ychwanegu lliw bwyd mewn byns saffrwm Cernyw eisoes yn gyffredin erbyn diwedd y Rhyfel Byd Cyntaf pan oedd prinder saffrwm yn temtio pobyddion i ddod o hyd i ffyrdd eraill o liwio eu cynhyrchion, a gwneud elw. 

Cyfeiriadau

golygu

Llyfryddiaeth

golygu

Dolenni allanol

golygu
  1. Babington, Moyra (1971) The West Country Cookery Book. London: New English Library; pp. 111-12
  2. "Lussekatter må man ha når man skal feire Luciadagen". Aktivioslo.no. 2009-12-01. Cyrchwyd 2014-02-13.
  3. "Luciadag". kristendom.dk. Cyrchwyd 2013-10-15.
  4. "The world's priciest foods - Saffron (4) - Small Business". Money.cnn.com. 2008-07-23. Cyrchwyd 2013-10-15.