Mewn ystadegaeth, canolduedd neu "ganol y dosbarthiad" yw gwerth canolog neu nodweddiadol y dosbarthiad tebygolrwydd. Mae dosbarthiad tebygolrwydd yn ffwythiant mathemategol mewn arbrawf, sy'n rhoi i ni'r tebygolrwydd y gall canlyniad neu ganlyniadau ddigwydd neu beidio a digwydd. Ar lafar gwlad, gelwir y mesur canolig hwn yn "gyfartaledd". Bathwyd y cysyniad o ganolduedd ar ddechrau'r 20g.

Canolduedd
Mathdescriptive statistic Edit this on Wikidata
Tudalen Comin Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia
Taldra cyfartalog fel crynodeb:
1. o'r boblogaeth heterogenaidd, sef rhyw gwahanol (rhes uchaf)
2. o'r boblogaeth homogenaidd, neu'r un rhyw (rhes isaf).

Y mesurau mwyaf cyffredin o'r canolduedd yw'r cymedr, y canolrif a'r modd. Mae tuedd yn golygu natur neu awydd i weithredu neu symud i ryw gyfeiriad, pwrpas, neu bwynt[1], felly gair cyfansawdd yw "canolduedd": canol + tuedd. Gellir cyfrifo canolduedd set feidraidd o werthoedd neu ddosbarthiad damcaniaethol. Weithiau mae awduron yn defnyddio canolduedd i ddynodi'r tueddiad data meintiol i glystyru o gwmpas rhyw werth canolog.[2][3]

Fel arfer, mae canolduedd dosbarthiad o ganlyniadau yn cyferbynnu gyda'i wasgariad (hynny yw, sut mae'r canlyniadau wedi'u gwasgaru) neu amrywiant (variability). Mae dadansoddwyr data'n aml yn ceisio penderfynu os yw canolduedd y data'n "gryf" neu'n "wan", yn seiliedig ar ei wasgariad.

Y berthynas rhwng cymedr, canolrif a modd

golygu
Gweler hefyd: cymedr, y canolrif a'r modd.

Mewn dosbarthiad unmodd, mae'r terfynau canlynol yn wybyddus ac yn siarp:[4]

 
 
 

lle μ yw'r cymedr, ν yw'r canolrif, θ yw'r modd, a σ yw'r gwyriad safonol.

Am bob dosbarthiad,[5][6]

 

Gweler hefyd

golygu

Cyfeiriadau

golygu
  1. "Geiriadur Prifysgol Cymru".
  2. Upton, G.; Cook, I. (2008) Oxford Dictionary of Statistics, OUP ISBN 978-0-19-954145-4 (gweler: "central tendency")
  3. Dodge, Y. (2003) The Oxford Dictionary of Statistical Terms, OUP ar gyfer yr International Statistical Institute. ISBN 0-19-920613-9 (entry for "central tendency")
  4. Johnson NL, Rogers CA (1951) "The moment problem for unimodal distributions". Annals of Mathematical Statistics, 22 (3) 433–439
  5. Hotelling H, Solomons LM (1932) The limits of a measure of skewness. Annals Math Stat 3, 141–114
  6. Garver (1932) Concerning the limits of a mesuare of skewness. Ann Math Stats 3(4) 141–142