Cap cwyr almon
| Cap cwyr almon Hygrophorus agathosmus
| |
|---|---|
| Dosbarthiad gwyddonol | |
| Teyrnas: | Fungi |
| Dosbarth: | |
| Urdd: | Agaricales |
| Teulu: | Hygrophoraceae |
| Genws: | Hygrophorus[*] |
| Rhywogaeth: | Hygrophorus agathosmus |
| Enw deuenwol | |
| Hygrophorus agathosmus (Fr.) Fr. | |
Math a rhywogaeth o ffwng yn nheulu'r Hygrophoraceae yw'r Cap cwyr almon (Lladin: Hygrophorus agathosmus; Saesneg: Almond Woodwax).[1] 'Y Capiau Cwyr' yw'r enw ar lafar ar y grwp mae'r ffwng yma'n perthyn iddo, ond nid yw'n derm gwyddonol. Mae'r 'capiau cwyr' yn grwp adnabyddus iawn yng Nghymru, ac maent I'w cael yma (fel yng ngweddil Ewrop), fel arfer, ar feysydd o welltiroedd agored. Yng ngweddill y byd, maen nhw'n tyfu mewn coedwigoedd. Mae'r teulu Hygrophoraceae yn gorwedd o fewn urdd yr Agaricales.
Defnyddir y ffwng hwn wedi'i goginio mewn bwydydd a gellir ei fwyta'n amrwd.
Mae'r rhywogaeth hon o ffwng i'w chael yn Ewrop, Asia, Affrica a Gogledd America.
Lliw sborau'r fadarchen hon yw gwyn. O ran siâp, disgrifir y capan, neu gap y fadarchen fel un amgrwm. Gelwir y rhan oddi tan y capan yn hadbilen (neu'n 'hymeniwm') a cheir sawl math: arwyneb llyfn, tegyll, chwarennau (tyllau bychan), rhychau ayb; mae gan y fadarchen hon yr hyn a elwir yn: tegyll. O ran y broses o gymeryd maeth, fe'i disgrifir fel mycorhisa.
Ffyngau golygu
Credir fod rhwng 2.2 a 3.8 miliwn o wahanol rywogaethau o ffwng, a'u bod yn perthyn yn nes at grwp yr anifeiliaid nag at blanhigion.[2] Gelwir yr astudiaeth o ffwng yn "feicoleg", sy'n dod o'r Groeg μύκης (mykes) sef 'madarchen'. Mae tua 120,000 o'r rhain wedi'u disgrifio gan naturiaethwyr megis Carolus Linnaeus, Christiaan Hendrik Persoon ac Elias Magnus Fries. Oherwydd mai prin iawn yw gwybodaeth gwyddonwyr am y pwnc hwn, mae tacson y ffyngau'n newid o ddydd i ddydd.[3] Credir bod oddeutu 20,000 o rywogaethau o ffyngau yng ngwledydd Prydain.
Aelodau eraill o deulu'r Hygrophoraceae golygu
Mae gan Cap cwyr almon ambell aelod arall yn y teulu hwn, gan gynnwys y canlynol:
Rhestr Wicidata:
| rhywogaeth | enw tacson | delwedd |
|---|---|---|
| Ampulloclitocybe avellaneoalba | Ampulloclitocybe avellaneoalba | |
| Ampulloclitocybe clavipes | Ampulloclitocybe clavipes | .JPG) |
| Botrydina chromacea | Botrydina chromacea | |
| Botrydina vulgaris | Botrydina vulgaris | |
| Corella brasiliensis | Corella brasiliensis | |
| Corella melvinii | Corella melvinii | |
| Corella tomentosa | Corella tomentosa | |
| Corella zahlbruckneri | Corella zahlbruckneri | |
| Phytoconis purpurea | Phytoconis purpurea | |
| Sinohygrocybe velutipes | Sinohygrocybe velutipes |
Gweler hefyd golygu
Cyfeiriadau golygu
- ↑ Gwefan y Bywiadur; CELl, lle ceir enwau safonol Cymraeg. Adalwyd 21 Chwefror 2020.
- ↑ Erthygl Fungal Diversity Revisited: 2.2 to 3.8 Million Species gan Hawksworth DL ac Lücking R yn y dyddlyfr Microbiology Spectrum, cyfrol 5, rhif 4, tud. 79–95. Cyhoeddwyd Gorffennaf 2017; Microbiology Spectrum; isbn=978-1-55581-957-6
- ↑ Gwefan palaeos.com; adalwyd 21 Chwefror 2020.
Safonwyd yr enw Cap cwyr almon gan un o brosiectau 
. Mae cronfeydd data Llên Natur (un o brosiectau Cymdeithas Edward Llwyd) ar drwydded agored CC 4.0. Chwiliwch am ragor o wybodaeth ar y rhywogaeth hon ar wefan Llên Natur e.e. yr adran Bywiadur, a chyfrannwch er mwyn datblygu'r erthygl hon ymhellach.
| Gofal! |
|
Er bod rhai madarch yn fwytadwy, mae eraill yn fwytadwy gan rai pobl ond yn wenwyn i eraill! |