Cell waed di-liw amebaidd cnewyllol heb hemoglobin yw cell wen y gwaed (hefyd gwaetgell wen, corffilyn gwyn neu'n feddygol lewcosyt; lluosog: celloedd gwynion), sy'n rhan o'r system imiwnedd sy'n gyfrifol am amddiffyn y corff drwy ymladd micro-organebau drwg a chlefydau heintus. Cynhyrchir y gell wen ym mêr yr asgwrn. Mae'r gell yn tarddu o'r fôn-gell (stem cell) a elwir yn fôn-gell waedfagol (hematopoietig). Maent i'w cael ym mhob rhan o'r corff gan gynnwys y gwaed a'r system lymffatig.[1]

Cell gwaed gwyn
Enghraifft o'r canlynolmath o gell Edit this on Wikidata
Mathcell waed, cell hemal gwahaniaethol, immune cell Edit this on Wikidata
Rhan ogwaed Edit this on Wikidata
Yn cynnwysmonocyt, lymffocyt, niwtroffil, basoffil, eosinophil Edit this on Wikidata
Tudalen Comin Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia
Gwaed normal drwy feicroscop; yn ogystal â'r celloedd gwyn (siâp afreolaidd) (leukocytes) ceir celloedd coch a phlatennau siap platiau.

Ceir pum math o gell wen[2] a chânt eu dosbarthu a'u gwahaniaethu drwy faint a siâp y gell yn ogystal â'u gwaith.

Mae eu nifer yn dangos cyflwr y corff; gall ormod neu ddim digon ohonyn nhw fod yn arwydd o lewcemia neu ddiffyg haearn yn y corff. Gellir dweud, felly, fod y gell wen yn ddangosydd afiechyd. Mae'r gell iach rhwng 4 ac 119/L. Yn yr Unol Daleithiau, caiff ei fynegi fel 4,000–11,000 cell wen / microlitr o waed.[3] Dyma 1% o holl waed corff dynol oedolyn iach.[4] Pan fo nifer y celloedd gwyn yn uwch na'r norm, ceir lewcosytosis a phan fo'r nifer yn is, ceir lewcopenia.

Geirdarddiad

golygu

Daw'r enw o liw'r gell, wedi i waed gael ei gylchdroi ar beiriant mewn labordy. Dônt at ei gilydd yn haen denau rhwng y celloedd cochion a'r plasma gwaed. Y gair gwyddonol yw leukocytes sydd hefyd yn tarddu o liw'r celloedd: y Groeg am 'wyn' yw leuko-' ac ystyr kytos yw llestr wag; trydydd rhan o'r gair yw -cyte sy'n cyfeirio at y gell ei hun. Ar adegau ceir gwawr werdd i'r lliw gwyn yn enwedig pan fo llawer o neutroffiliau yn y sampl oherwydd eu bod yn cynhyrchu cryn dipyn o'r ensym myeloperoxidase.

Mathau

golygu
Math Golwg (micrograff) Darlun Bras % mewn oedolyn Diamedr (μm)[5] Prif dargedau[4] Cnewyllyn[4] Gronynnau[4] Hyd oes[5]
Niwtroffil     62% 10–12 Aml-labedog Mân, gyda gwawr binc 6 awr - ychydig ddyddiau
Eosinoffil     2.3% 10–12

Parasytig a llidiol

Dwylabedog Pinc-oren 8–12 diwrnod
Basoffil     0.4% 12–15

Cynhyrchu histamin

Dwylabedog neu drillabedog Mawr, glas Oriau - dyddiau
Lymffosyt     30% Bach: 7–8
Mawr: 12–15

Celloedd B a T: rhyddhau gwrthgyrff; ceir eraill.

Ecsentrig Celloedd-NK a chytotocsig (CD8+) celloedd-T Celloedd yr ymennydd: blynyddoedd. Gweddill: wythnosau.
Monosyt     5.3% 12–15[6] Gallant symud o'r gwaed i feinweoedd amrywiol y corff ee i'r iau. Arenffurf Dim Oriau - dyddiau

Cyfeiriadau

golygu
  1. Maton, D., Hopkins, J., McLaughlin, Ch. W., Johnson, S., Warner, M. Q., LaHart, D., & Wright, J. D., Deep V. Kulkarni (1997). Human Biology and Health. Englewood Cliffs, New Jersey, US: Prentice Hall. ISBN 0-13-981176-1.CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  2. LaFleur-Brooks, M. (2008). Exploring Medical Language: A Student-Directed Approach (arg. 7th). St. Louis, Missouri, US: Mosby Elsevier. t. 398. ISBN 978-0-323-04950-4.
  3. "Vital and Health Statistics Series 11, Rhif. 247 (03/2005)" (PDF). Cyrchwyd 2014-02-02.
  4. 4.0 4.1 4.2 4.3 Bruce Alberts, Alexander Johnson, Julian Lewis, Martin Raff, Keith Roberts, and Peter Walter (2002). "Leukocyte functions and percentage breakdown". Molecular Biology of the Cell (arg. 4th). Efrog Newydd: Garland Science. ISBN 0-8153-4072-9.CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  5. 5.0 5.1 Daniels, V. G., Wheater, P. R., & Burkitt, H.G. (1979). Functional histology: A text and colour atlas. Edinburgh: Churchill Livingstone. ISBN 0-443-01657-7.CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  6. Handin, Robert I.; Samuel E. Lux; Thomas P. Stossel (2003). Blood: Principles and Practice of Hematology (arg. 2nd). Philadelphia: Lippincott Williams and Wilkins. t. 471. ISBN 9780781719933. Cyrchwyd 2013-06-18.