Cornllys y maes

Cornllys y maes; Anthoceros agrestis
Statws cadwraeth
	; Pryder lleiaf (IUCN 3.1)
Dosbarthiad gwyddonol
Teyrnas:	Plantae
Rhaniad:	Marchantiophyta
Dosbarth:	Anthocerotopsida
Urdd:	Anthocerotales
Teulu:	Anthocerotaceae
Genws:	Anthoceros
Rhywogaeth:	'
Enw deuenwol
	Anthoceros agrestis; * Anthoceros multifidus auct. non. L. Anthoceros nagasakiensis Steph.; Anthoceros punctatus auct. non L.; Anthoceros punctatus L. var. cavernosus (Nees) Gottsche Lindenb. & Nees; Aspiromitus agrestis (Paton) Schljakov; Aspiromitus cavernosus (Nees) Schljakov; Aspiromitus punctatus (L.) Schljakov var. agrestis (Paton) R.M. Schust.; A. crispulus non (Mont.) Douin; Anthoceros constans Lindb.; Anthoceros husnotii Steph.; Anthoceros longicapsulus Steph.; Anthoceros multilobulus Lindb.; Anthoceros punctatus var. cavernosus (Nees) Gottsche Lindenb. & Nees; Aspiromitus punctatus agrestis agrestis (Paton) R. M. Schust.;

Math o blanhigyn, di-flodau, brÿoffyt, ac un o lysiau'r afu yw Cornllys y maes (enw gwyddonol: Anthoceros agrestis; enw Saesneg: field hornwort).^[1] O ran tacson, mae'n perthyn i urdd y Anthocerotales, o fewn y dosbarth Anthocerotopsida a'r genws Anthoceros.

Mae’r rhywogaeth hon i’w chanfod yng Nghymru.

Cemeg

Canfuwyd fod Cornllys y maes yn cynhyrchu asid rosmarinic 3'-O-beta-D-glucoside mewn daliant ('suspension') yn 2005.^[2]

Ceir alcaloid o'r rhywogaeth, sef Anthocerodiazonin a chwe asid glutamic amides, sef asidau: N-(4-hydroxybenzoyl)-glutamic, N-(3,4-dihydroxybenzoyl)-glutamic, N-(4-hydroxy-3-methoxybenzoyl)-glutamic, (E)-N-(isoferuloyl)-glutamic, (Z)-N-(isoferuloyl)-glutamic a (Z)-N-(p-coumaroyl)-glutamic, pob un yn gynhyrchion naturiol.^[3]

Tacson

Mae'r rhywogaeth hon o Anthoceros yn adnabyddus am ei ensymau fel asid sinamig 4-hydroxylase (EC 1.14.13.11). Mae asid Cinnamig 4-hydroxylase (C4H; EC 1.14.13.11) yn un o'r planhigion monoxygenases cytotrome P450 hysbys cyntaf a hefyd mae'n un o'r hydroxylasau P450 cytochrome P450 mwyaf nodweddiadol o blith planhigion uwch.^[4]^[5]

Llysiau'r afu

Prif: Llysiau'r afu

Planhigion anflodeuol bach o'r rhaniad Marchantiophyta yw llysiau'r afu. Defnyddir y term "lysiau'r afu" am un planhigyn, neu lawer. Erbyn 2019 roedd tua 6,000 o rywogaethau wedi cael eu hadnabod gan naturiaethwyr.^[6] Fe'u ceir ledled y byd, mewn lleoedd llaith gan amlaf. Mae gan lawer ohonynt goesyn a dail ac maent yn debyg i fwsoglau o ran golwg.

Mae rhai rhywogaethau i'w cael yng Nghymru; gweler y categori yma.

Safonwyd yr enw Cornllys y maes gan un o brosiectau . Mae cronfeydd data Llên Natur (un o brosiectau Cymdeithas Edward Llwyd) ar drwydded agored CC 4.0. Chwiliwch am ragor o wybodaeth ar y rhywogaeth hon ar wefan Llên Natur e.e. yr adran Bywiadur, a chyfrannwch er mwyn datblygu'r erthygl hon ymhellach.

Cyfeiriadau

↑ Edwards, Sean R. (2012). English Names for British Bryophytes. British Bryological Society Special Volume. 5 (arg. 4). Wootton, Northampton: British Bryological Society. ISBN 978-0-9561310-2-7. ISSN 0268-8034.
↑ Vogelsang, K.; Schneider B.; Petersen M. (20 August 2005). "Production of rosmarinic acid and a new rosmarinic acid 3'-O-beta-D-glucoside in suspension cultures of the hornwort Anthoceros agrestis Paton.". Planta 223 (2): 369–73. doi:10.1007/s00425-005-0089-8. PMID 16133208.
↑ Becker, H.; Burkharda G.; Trennheuser F. (3 Chwefror 1994). "Anthocerodiazonin an alkaloid from Anthoceros agrestis". Phytochemistry 37 (3): 899–903. doi:10.1016/S0031-9422(00)90380-7.
↑ Werck-Reichhardt 1995
↑ Petersen, M. (18 Ionawr 2003). "Cinnamic acid 4-hydroxylase from cell cultures of the hornwort Anthoceros agrestis". Planta 217 (1): 96–101. doi:10.1007/s00425-002-0960-9. PMID 12721853. http://www.springerlink.com/content/qb0ca4pdec60tlpa/. Adalwyd 14 Tachwedd 2002.^{[dolen farw]}
↑ Raven, Peter H.; Ray F. Evert & Susan E. Eichhorn (1999) Biology of Plants, W. H. Freeman, Efrog Newydd.

[BBS-1] Edwards, Sean R. (2012). English Names for British Bryophytes. British Bryological Society Special Volume. 5 (arg. 4). Wootton, Northampton: British Bryological Society. ISBN 978-0-9561310-2-7. ISSN 0268-8034.

[2] Vogelsang, K.; Schneider B.; Petersen M. (20 August 2005). "Production of rosmarinic acid and a new rosmarinic acid 3'-O-beta-D-glucoside in suspension cultures of the hornwort Anthoceros agrestis Paton.". Planta 223 (2): 369–73. doi:10.1007/s00425-005-0089-8. PMID 16133208.

[3] Becker, H.; Burkharda G.; Trennheuser F. (3 Chwefror 1994). "Anthocerodiazonin an alkaloid from Anthoceros agrestis". Phytochemistry 37 (3): 899–903. doi:10.1016/S0031-9422(00)90380-7.

[4] Werck-Reichhardt 1995

[5] Petersen, M. (18 Ionawr 2003). "Cinnamic acid 4-hydroxylase from cell cultures of the hornwort Anthoceros agrestis". Planta 217 (1): 96–101. doi:10.1007/s00425-002-0960-9. PMID 12721853. http://www.springerlink.com/content/qb0ca4pdec60tlpa/. Adalwyd 14 Tachwedd 2002.^{[dolen farw]}

[6] Raven, Peter H.; Ray F. Evert & Susan E. Eichhorn (1999) Biology of Plants, W. H. Freeman, Efrog Newydd.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

Cornllys y maes Anthoceros agrestis
Statws cadwraeth
Pryder lleiaf (IUCN 3.1)
Dosbarthiad gwyddonol
Teyrnas:	Plantae
Rhaniad:	Marchantiophyta
Dosbarth:	Anthocerotopsida
Urdd:	Anthocerotales
Teulu:	Anthocerotaceae
Genws:	Anthoceros
Rhywogaeth:	'
Enw deuenwol
*Anthoceros agrestis* * Anthoceros multifidus auct. non. L. Anthoceros nagasakiensis Steph. Anthoceros punctatus auct. non L. Anthoceros punctatus L. var. cavernosus (Nees) Gottsche Lindenb. & Nees Aspiromitus agrestis (Paton) Schljakov Aspiromitus cavernosus (Nees) Schljakov Aspiromitus punctatus (L.) Schljakov var. agrestis (Paton) R.M. Schust. A. crispulus non (Mont.) Douin Anthoceros constans Lindb. Anthoceros husnotii Steph. Anthoceros longicapsulus Steph. Anthoceros multilobulus Lindb. Anthoceros punctatus var. cavernosus (Nees) Gottsche Lindenb. & Nees Aspiromitus punctatus agrestis agrestis (Paton) R. M. Schust.