Elen o Gaerdroea
O fewn mytholeg Roegaidd, Elen o Gaerdroea (hefyd Elen o Droea neu Elen Fannog, neu yn syml Elen) oedd merch Zeus a Leda, a chwaer Clytemnestra, Castor a Pollux. Fe'i hystyriwyd y fenyw brydfertha yn y byd yn ôl mytholeg Roeg. Yn dilyn ei phriodi, hi oedd Brenhines Laconia, talaith o fewn Groeg Homeraidd, gwraig Brenin Menelaos. Achosodd ei phriod, y tywysog Paris o Gaerdroea, Ryfel Caerdroea.
| Elen o Gaerdroea | |
|---|---|
 | |
| Tad | Zeus  |
| Mam | Leda |
| Priod | Theseus, Menelaus, Paris, Deiphobus, Achiles |
| Partner | Paris, Achiles, Enarephoros, Idas, Lynceus, Corythus, Theoclymenus |
| Plant | Iphigenia, Hermione, Pleisthenes, Morraphius, Aethiolas, Corythus, Thronius, Nicostratus, Idaeus, Bunicus, Aganus, Helena, Euphorion |
Mae elfenau o'i bywgraffiad yn dod gan awduron clasurol fel Aristoffanes, Cicero, Euripides a Homeros (yn yr Iliad ac yn Odyseia). Mae ei stori hi'n ymddangos yn Llyfr II o Aeneid gan Fyrsil.
Yn ei hieuenctid fe'i cipiwyd hi gan Theseus. Yn sgil cystadleuaeth rhwng ei chanlynwyr a'i phriodi, daeth Menelaus i'r brig. Yn ôl llw a gytunwyd rhyngddynt i gyd (Llw Tyndareus) roedd yn rhaid iddynt gynnig cymorth milwrol os cipiwyd hi. Arweiniodd y llw hwn at Ryfel Caerdroea. Pan briododd Menelaus roedd yn ifanc, ac mae yna amwysedd os oedd ei pherthynas gyda Paris yn un o sedogi neu o gipio.