Elisabeth Grümmer

Roedd Elisabeth Schilz Grümmer (31 Mawrth 1911 - 6 Tachwedd 1986) yn soprano Almaenig. Mae hi wedi cael ei disgrifio fel "cantores wedi'i bendithio â dawn gerddorol gain, didwylledd cynnes, a llais o harddwch eithriadol".

Elisabeth Grümmer
Ganwyd	31 Mawrth 1911  Yutz
Bu farw	6 Tachwedd 1986  Warendorf
Dinasyddiaeth	Yr Almaen
Galwedigaeth	canwr opera, academydd
Cyflogwr	Prifysgol Gelf yr Almaen
Math o lais	soprano
Gwobr/au	Berliner Kunstpreis, Medal Goethe ar gyfer Celf a Gwyddoniaeth

Bywyd

Ganed Grümmer yn Niederjeutz (Yutz, bellach), Alsace-Lorraine, Ffrainc ] i rieni Almaenig. Ym 1918, cafodd ei theulu eu halltudio o Lorraine, ac ymgartrefodd ym Meiningen, lle bu’n astudio theatr gan wneud ei ymddangosiad cyntaf ar y llwyfan fel Klärchen yn Egmont Goethe .

Priododd Grümmer â'r cyngerdd feistr cerddorfa theatr, Detlev Grümmer, a daeth yn fam. Symudodd y teulu i Aachen, lle cwrddon nhw â Herbert von Karajan a anogodd Grümmer i wneud ei hymddangosiad operatig cyntaf ym 1940. Aeth ymlaen o Aachen i berfformio yn Duisburg a Prague .

Lladdwyd ei gŵr yn eu tŷ yn ystod cyrch bomio Aachen ym 1944. Ar ôl yr Ail Ryfel Byd, ymgartrefodd ym Merlin, gan ganu yn y Städtische Oper Berlin. Perfformiodd yn y tai opera mawr yn Ewrop a'r Unol Daleithiau, gan gyfyngu ei hun i nifer fach o rolau, wedi'u canu yn Almaeneg yn bennaf. Roedd hi hefyd yn weithgar mewn datganiadau gân a pherfformiadau cyngerdd, yn enwedig o Offeren Almaeneg Dros y Marw gan Brahms.

Cafodd Grümmer ei hanrhydeddu gyda'r teitl Kammersängerin (teitl o anrhydedd i gantor clasurol o fri) a daeth yn athro ym Musikhochschule (ysgol gerdd) Berlin . Ymhlith ei myfyrwyr bu Astrid Schirmer, Gillian Rae-Walker, a Janis Kelly .

Bu farw Grümmer yn Warendorf, Westphalia ar 6 Tachwedd 1986.

Gwaith a derbyniad beirniadol

Gwnaeth Grümmer ei début yn Aachen yn canu rôl Prif Forwyn y Blodau mewn perfformiad o Parsifal Wagner ym 1940.

Cafodd Grümmer glod fel canwr opera ac fel dehonglydd Lieder. Cyfeiriodd y llyfr, The Grove Book of Opera Singers, at ei "llais hyfryd, eglurder ynganiad a cherddoriaeth gynhenid" sy'n cael ei phrofi gan ei chyfraniad ar recordiau.

Ymddangosodd mewn dau berfformiad ar dâp fideo fel Donna Anna yn Don Giovanni, un dan arweiniad Wilhelm Furtwängler a'r llall mewn cyfieithiad Almaeneg a arweiniwyd gan Ferenc Fricsay .

Disgyddiaeth

Opera

• Carmen gan Georges Bizet, arweinydd Eugen Jochum, Corws a Cherddorfa Radio Bafaria (1954, yn Almaeneg, uchafbwyntiau: Micaëla).
• Hänsel und Gretel gan Engelbert Humperdinck, arweinydd Herbert von Karajan, EMI 5670612 2CD-Album (1953)
• Hänsel und Gretel gan Engelbert Humperdinck, arweinydd Otto Matzerath, perfformiad radio byw 1956, Ponto 2CD-Album (2004)
• Don Giovanni gan Wolfgang Amadeus Mozart, arweinydd Wilhelm Furtwängler, EMI 7638602 3CD-Albwm (recordiad byw 1954, mae tapiau o berfformiad 1953 hefyd wedi'u cyhoeddi).
• Don Giovanni gan Wolfgang Amadeus Mozart, arweinydd Dimitri Mitropoulos, recordiad byw 1956, Sony 3CD-Album (1994)
• Don Giovanni gan Wolfgang Amadeus Mozart, arweinydd Wolfgang Sawallisch, recordiad byw yn Almaeneg 1960, Deutsche Grammophon (Universal) 3CD-Album (2009)
• Don Giovanni gan Wolfgang Amadeus Mozart, arweinydd Hans Zanotelli, uchafbwyntiau yn Almaeneg 1960, EMI CDZ 25 2217 2.
• Don Giovanni gan Wolfgang Amadeus Mozart, arweinydd Ferenc Fricsay, recordiad byw 1961, Golden Mel (2007)
• Die Hochzeit des Figaro gan Wolfgang Amadeus Mozart, arweinydd Ferenc Fricsay, CREFYDD B0001M64VQ 2CD-Albwm (1951)
• Idomeneo gan Wolfgang Amadeus Mozart, arweinydd Ferenc Fricsay, recordiad byw o Salzburg 1961, DG (1995)
• Le Nozze di Figaro gan Wolfgang Amadeus Mozart, arweinydd Karl Böhm, recordiad byw o Tokyo 1963, Ponto (2010)
• Die Zauberflöte gan Wolfgang Amadeus Mozart, arweinydd Georg Solti, perfformiad radio byw 1955, GALA 2CD-Album (2004)
• Der Rosenkavalier gan Richard Strauss (recordiad byw Munich 1952: Octavian), arweinydd Erich Kleiber, CD-Albwm MYTO (2007)
• Der Rosenkavalier gan Richard Strauss (recordiad byw Berlin 1959: Marschallin), arweinydd Silvio Varviso, Gala CD-Albwm (2005)
• Der Rosenkavalier gan Richard Strauss, arweinydd Wilhelm Schüchter, (Octavian, uchafbwyntiau) EMI 8264302 CD-Albwm (1956)
• Der Rosenkavalier gan Richard Strauss (recordiad byw Cologne 1972: Marschallin), arweinydd Siegfried Köhler, Depo Opera
• Pique Dame gan Pyotr Ilyich Tchaikovsky (perfformiad radio byw Berlin 1947: Lisa), arweinydd Artur Rother, Gala CD-Albwm
• Lohengrin gan Richard Wagner, arweinydd Rudolf Kempe, EMI 567415 3CD-Album (1963)
• Lohengrin gan Richard Wagner, arweinydd Lovro von Matačić, recordiad byw 1959, Orfeo (2006)
• Die Meistersinger von Nürnberg gan Richard Wagner, arweinydd Rudolf Kempe, EMI 3CD-Album (1956)
• Die Meistersinger von Nürnberg gan Richard Wagner, arweinydd André Cluytens, recordiad byw 1957, Walhall (2008)
• Die Meistersinger von Nürnberg gan Richard Wagner, arweinydd Erich Leinsdorf, recordiad byw 1959, Myto (2010)
• Das Rheingold gan Richard Wagner (recordiad radio byw 1953: Freia) arweinydd Wilhelm Furtwängler, EMI (1990)
• Das Rheingold gan Richard Wagner (recordiad byw Bayreuth 1957 a 1958  : Freia) arweinydd Hans Knappertsbusch, labeli amrywiol
• Götterdämmerung gan Richard Wagner (recordiad byw Bayreuth 1957 a 1958: Gutrune) arweinydd Hans Knappertsbusch, labeli amrywiol
• Tannhäuser gan Richard Wagner, arweinydd Franz Konwitschny, EMI 3CD-Album (1960)
• Der Freischütz gan Carl Maria von Weber, arweinydd Wilhelm Furtwängler, recordiad byw o Salzburg 1954, EMI 5674192 2CD-Album (2000)
• Der Freischütz gan Carl Maria von Weber, arweinydd Joseph Keilberth, EMI 2CD-Album (1959)
• Der Freischütz gan Carl Maria von Weber, arweinydd Erich Kleiber, perfformiad radio byw 1955, Opera D'oro 2CD-Album (1998)

Cerddoriaeth gysegredig

• Matthäus-Passion BWV 244 gan Johann Sebastian Bach, arweinydd Wilhelm Furtwängler, EMI CLASSICS 5655092 2CD-Album (1995)
• Johannes-Passion BWV 245 gan Johann Sebastian Bach, arweinydd Karl Forster, EMI CLASSICS 7642342 2CDs-Album (1992)
• Kantaten - Cantatas gan Johann Sebastian Bach, arweinydd Kurt Thomas, BERLIN CLASSICS B000024WMM CD (1996)
• Bach A WNAED YN YR ALMAEN Cyf. II Kantaten, Motetten, Weihnachtsoratorium, arweinydd Kurt Thomas, BERLIN CLASSICS B000031W6B 8CD-Albwm (1999)
• Die Schöpfung gan Joseph Haydn, arweinydd Karl Forster, CD-Albwm EMI 2 (1989)
• Stabat mater gan Gioacchino Rossini, arweinydd Ferenc Fricsay, Melodrama (1994)
• Messa Da Requiem gan Giuseppe Verdi, arweinydd Ferenc Fricsay, recordiad byw 1951, Andromeda (2007)
• Ein Deutsches Requiem Op. 45, gan Johannes Brahms, arweinydd Rudolf Kempe, EMI CLASSICS 7647052 (1955)
• Ein Deutsches Requiem Op. 45, gan Johannes Brahms, arweinydd Otto Klemperer, perfformiad radio 1956, ICA CLASSICS 5002 (2011)

Lieder

• Elisabeth Grümmer, Lieder gan Schubert, Brahms, Grieg a Verdi, arweinydd Hugo Diez a Richard Kraus, TESTAMENT B000003XJQ (1996)
• Elisabeth Grümmer, Liederabend, Lieder gan Mendelssohn, Schumann, Schoeck, Wolf, ORFEO 506001B CD (2000)
• Datganiad 1970, Lieder gan Beethoven, Brahms, Mozart, Reger, Schubert, Schumann, Strauss, Wolf, Dirigent Richard Kraus, GALA B000028CLY 2CD-Album (2001)
• Elisabeth Grümmer sings Mozart, Schubert, Brahms, Wolf , Historic recordings 1956/1958. Hänssler Classics (2009)

Fideo

• Don Giovanni gan Wolfgang Amadeus Mozart, arweinydd Wilhelm Furtwängler, Deutsche Grammophon 073 019-9 DVD-Video (2001)
• Don Giovanni gan Mozart, wedi'i ganu mewn cyfieithiad Almaeneg, yr arweinydd Ferenc Fricsay, Deutsche Oper Berlin 24 Medi 1961, gyda Dietrich Fischer-Dieskau, Josef Greindl, Legato Classics LCV 022

Llyfryddiaeth

• The Last Prima Donnas, gan Lanfranco Rasponi, Alfred A Knopf, 1982. ISBN 0-394-52153-6 ISBN   0-394-52153-6

Dolenni allanol

• Bywgraffiad 1
• Bywgraffiad 2
• Elisabeth Grümmer mewn perfformiad cyngerdd o Lohengrin