Ffugysgrifeniadau
Testunau apocryffaidd a briodolir yn anghywir yw ffugysgrifeniadau (Groeg: pseudepigraphos). Defnyddir yr enw gan amlaf yng nghyd-destun y Beibl, i ddisgrifio'r testunau nas cynhwysir yng nghanon yr Hen Destament gan unrhyw o'r prif enwadau Cristnogol, na chan yr Iddewon yn y Beibl Hebraeg. Maent felly, ynghyd â'r gweithiau isganonaidd, yn ffurfio apocryffa'r Hen Destament. Priodolir y rhain i gyd i awduron a sonir amdanynt yng nghanon yr Hen Destament, ac maent yn dyddio o'r cyfnod rhyngdestamentaidd (2g CC i'r 2g OC), a ni cheir ffynonellau Hebraeg nac Aramaeg gwreiddiol ohonynt. Ysgrifennwyd yn Lladin, Groeg, Syrieg, Georgeg, Armeneg, Copteg, ac Ethiopeg. Cafwyd hyd i ragor o ffugysgrifeniadau, yn Hebraeg ac Aramaeg, yn Sgroliau'r Môr Marw.
Rhennir y ffugysgrifeniadau yn ddatguddiadau, testamentau, gweithiau sy'n ymhelaethu ar straeon canonaidd yr Hen Destament, llên ddoethineb, a gweddïau, salmau, a chaniadau.[1] Mae'r mwyafrif o'r gweithiau, ar wahân i'r datguddiadau, yn ddienw, a bod yn fanwl gywir nid ydynt wedi priodoli ar gam i awdur Beiblaidd, er bod eu harddull a'u cynnwys yn ymhonni taw testunau Beiblaidd ydynt. Testunau Iddewig ydy'r mwyafrif ohonynt, ac mae ambell un yn cynnwys rhyngosodiadau o natur Gristnogol.
Datguddiadau
golygu- Llyfr Cyntaf Enoch, neu Ddatguddiad Ethiopeg Enoch
- Ail Lyfr Enoch, neu Ddatguddiad Slafoneg Enoch
- Trydydd Llyfr Enoch, neu Ddatguddiad Hebraeg Enoch
- Oraclau'r Sibyl
- Traethawd Shem
- Apocryffon Eseciel
- Datguddiad Seffaneia
- Pedwerydd Llyfr Esra
- Datguddiad Groeg Esra
- Gweledigaeth Esra
- Cwestiynau Esra
- Datguddiad Esra
- Datguddiad Sedrach
- Ail Lyfr Baruch, neu Ddatguddiad Syrieg Baruch
- Trydydd Llyfr Baruch, neu Ddatguddiad Groeg Baruch
- Datguddiad Abraham
- Datguddiad Adda
- Datguddiad Elias
- Datguddiad Daniel
Testamentau
golyguHelaethiadau ar hanesion a chwedloniaeth yr Hen Destament
golygu- Llythyr Aristeas
- Llyfr y Jiwbilïau
- Merthyrdod a Dyrchafael Eseia
- Joseff ac Asenath
- Buchedd Adda ac Efa, a gyfieithwyd i'r Gymraeg fel Ystoria Adaf ac Efa y Wreic
- Ffug-Philo
- Bucheddau'r Proffwydi
- Ysgol Jacob
- Pedwerydd Llyfr Baruch
- Jannes a Jambres
- Hanes y Rechabiaid
- Eldad a Medad
- Hanes Joseff
Llên ddoethineb
golygu- Ahiqar
- Trydydd Llyfr y Macabeaid
- Pedwerydd Llyfr y Macabeaid
- Gwirebau'r Ffug-Phocylides (gwirebau Iddewig a briodolir i'r bardd Ïonaidd Phocylides, c. 50 CC–100 OC)
- Brawddegau Menander o Syria
Gweddïau, salmau, a chaniadau
golygu- Salmau 152–155, a briodolir i Ddafydd
- Gweddi Manasseh (a ystyrir hefyd yn waith isganonaidd)
- Salmau Solomon
- Gweddïau Synagogaidd Helenistaidd
- Gweddi Joseff
- Gweddi Jacob
- Salmau Solomon
Cyfeiriadau
golygu- ↑ "Biblical Literature: Apocrypha And Pseudepigrapha", Encyclopedia of Religion (Thomson Gale, 2005). Adalwyd ar 31 Ionawr 2019.