Mewn ystadegeth, mae'r gwyriad safonol yn fesur o faint o amrywiad neu wasgariad set o werthoedd.[1] Mae gwyriad safonol isel yn nodi bod y gwerthoedd yn tueddu i fod yn agos at y cymedr y set (a elwir hefyd yn werth disgwyliedig), tra bod gwyriad safonol uchel yn nodi bod y gwerthoedd wedi'u lledaenu dros ystod ehangach.

Gwyriad safonol
Enghraifft o'r canlynoldescriptive statistic, statistical dispersion Edit this on Wikidata
Rhan ostochastic Edit this on Wikidata
Tudalen Comin Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Gellir crynhoi gwyriad safonol yn SD, ac fe'i cynrychiolir gan amlaf mewn testunau a hafaliadau mathemategol gan y llythyren Roegaidd, bach sigma σ, ar gyfer gwyriad safonol poblogaeth, neu'r llythyren Ladin s, ar gyfer y gwyriad safonol y sampl.

Gwyriad safonol hapnewidyn, sampl, poblogaeth ystadegol, set ddata, neu ddosbarthiad tebygolrwydd yw ail isradd ei amrywiant. Yng nghyd-destun algebra, mae'n llawer symlach, ond yn ymarferol yn llai cadarn, na'r gwyriad absoliwt cyfartalog.[2][3] Nodwedd defnyddiol o'r gwyriad safonol yw ei fod, yn wahanol i'r amrywiant, yn cael ei fynegi yn yr un uned â'r data.

Mae gwyriad safonol poblogaeth neu sampl a chamgymeriad safonol ystadegyn (ee cymedr y sampl) yn dra gwahanol, ond yn gysylltiedig. Gwall safonol cymedr y sampl yw gwyriad safonol y set cymedrig a a ellir eu cael trwy dynnu nifer anfeidrol o samplau ailadroddus o'r boblogaeth a chyfrifo cymedr ar gyfer pob sampl. Mae gwall safonol y cymedr ar ddiwedd y dydd yn hafal i'r gwyriad safonol poblogaeth wedi'i rannu ag ail isradd maint y sampl, ac amcangyfrifir trwy ddefnyddio'r gwyriad safonol sampl wedi'i rannu ag ail isradd maint y sampl. Er enghraifft, gwall safonol arolwg barn (hy yr hyn a adroddir fel maint gwall y bleidlais neu margin of error), yw gwyriad safonol disgwyliedig y cymedr amcangyfrifedig pe bai'r un arolwg yn cael ei gynnal sawl gwaith. Felly, mae'r gwall safonol yn amcangyfrif gwyriad safonol yr amcangyfrif, sydd ynddo'i hun yn mesur faint mae'r amcangyfrif yn dibynnu ar y sampl benodol a gymerwyd o'r boblogaeth.

Enghraifft sylfaenol golygu

 
Tebygolrwydd cronnol o ddosbarthiad normal, gyda'r gwerth disgwyliedig yn 0 a'r gwyriad safonol yn 1

Tybiwch mai'r boblogaeth gyfan o ddiddordeb yw wyth myfyriwr mewn dosbarth penodol. Ar gyfer set gyfyngedig o rifau, darganfyddir y gwyriad safonol y boblogaeth trwy gymryd ail isradd cyfartaledd gwyriadau sgwâr y gwerthoedd a dynnwyd o'u gwerth cyfartalog. Marciau dosbarth o wyth myfyriwr (hynny yw, poblogaeth ystadegol) yw'r wyth gwerth canlynol:

 

Mae gan yr wyth pwynt data hyn y cymedr (cyfartalog) o 5:

 

Yn gyntaf, cyfrifwch wyriadau pob pwynt data o'r cymedr, a sgwariwch ganlyniad pob un:

 

Yr amrywiant yw cymedr y gwerthoedd hyn:

 

ac mae'r gwyriad safonol y boblogaeth yn hafal i ail isradd yr amrywiant:

 

Mae'r fformiwla hon yn ddilys dim ond os yw'r wyth gwerth y gwnaethom ddechrau â hwy yn ffurfio'r boblogaeth gyfan. Pe bai'r gwerthoedd yn lle hynny yn sampl ar hap wedi'i dynnu o ryw boblogaeth fawr (er enghraifft, roeddent yn 8 myfyriwr ar hap ac yn annibynnol wedi'u dewis o ddosbarth o 2 miliwn), yna mae un yn rhannu â 7 (which is n − 1) yn hytrach nag 8 (sef n) yn enwadur y fformiwla ddiwethaf, a'r canlyniad yw   Yn yr achos hwnnw, byddai canlyniad y fformiwla wreiddiol yn cael ei alw'n wyriad safonol y sampl a'i ddynodi gan s yn hytrach na   O rannu gydag n − 1 yn hytrach na gydag n ceir amcangyfrif diduedd o amrywiant y boblogaeth ehangach. Gelwir hyn yn gywiriad Bessel.[4][5] Yn fras, y rheswm dros hyn yw bod y fformiwla ar gyfer amrywiant y sampl yn dibynnu ar wahaniaethau cyfrifiadurol arsylwadau o gymedr y sampl, ac adeiladwyd cymedr y sampl ei hun i fod mor agos â phosibl i'r arsylwadau, felly byddai rhannu ag n yn tanamcangyfrif yr amrywioldeb.

Diffiniad o werthoedd poblogaeth golygu

Gadewch i μ fod yn werth disgwyliedig (y cyfartaledd) hapnewidyn X gyda dwysedd f (x):

 
Diffinnir gwyriad safonol σ o X fel
 
y gellir ei ddangos yn gyfartal  

Gan ddefnyddio geiriau, y gwyriad safonol yw ail isradd amrywiant X.

Mae gwyriad safonol dosbarthiad tebygolrwydd yr un fath â gwyriad hapnewidyn sydd â'r dosbarthiad hwnnw.

  1. Bland, J.M.; Altman, D.G. (1996). "Statistics notes: measurement error". BMJ 312 (7047): 1654. doi:10.1136/bmj.312.7047.1654. PMC 2351401. PMID 8664723. http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=2351401.
  2. Gauss, Carl Friedrich (1816). "Bestimmung der Genauigkeit der Beobachtungen". Zeitschrift für Astronomie und Verwandte Wissenschaften 1: 187–197.
  3. Walker, Helen (1931). Studies in the History of the Statistical Method. Baltimore, MD: Williams & Wilkins Co. tt. 24–25.
  4. Weisstein, Eric W. "Bessel's Correction". MathWorld.
  5. "Standard Deviation Formulas". www.mathsisfun.com. Cyrchwyd 21 Awst 2020.