Haearnbren Persiaidd
| Parrotia persica | |
|---|---|
| |
| Haearnbren Persia yng Ngwlad Belg | |
Dosbarthiad gwyddonol 
| |
| Unrecognized taxon (fix): | Parrotia |
| Rhywogaeth: | P. persica |
| Enw deuenwol | |
| Parrotia persica (DC.) C.A.Mey. | |
Coeden gollddail yn y teulu Hamamelidaceae yw Parrotia persica, sef yr haearnbren Persiaidd, sy'n perthyn yn agos i genws y collen ystwyth Hamamelis . Mae'n frodorol i ranbarth Caspia Iran (lle caiff ei alw'n انجیلی</link> anjili ) ac Azerbaijan (lle y'i gelwir Dəmirağacı</link> ). Mae'n endemig ym mynyddoedd Alborz, lle mae i'w gael yn bennaf ym Mharc Cenedlaethol Golestan . [1]
Enwyd y rhywogaeth gan Carl Anton von Meyer i anrhydeddu ei ragflaenydd ym Mhrifysgol Dorpat, y naturiaethwr Almaeneg Georg Friedrich Parrot . , [2] a fotanegodd yn yr Alborz ar alldaith fynydda yn y 1830au.
Mae rhywogaeth arall Parrotia subaequalis [3] (a elwir yn gyffredin yn haearnbren Tsieineaidd ) yn tarddu o ddwyrain Tsieina. Mae pum poblogaeth ddigyswllt o P. subaequalis yn nwyrain Tsieina: dwy yr un yn nhaleithiau Jiangsu a Zhejiang (Huang et al. 2005) [4] ac un yn Anhui (Shao a Fang 2004). [5] Ceir disgrifiad llawn o'r rhywogaeth gyfochrog hon mewn erthygl "The Chinese Parrotia: A Sibling Species of the Persian Parrotia" gan Jianhua Li a Peter Del Tredici. [6]
Rhestrir y rhywogaeth hon fel un sydd mewn perygl difrifol gan yr IUCN (o dan ei hen enw Shaniodendron subaequale, nad yw bellach yn enw derbyniol ar gyfer y rhywogaeth). </link>[ dyfyniad sydd ei angen ] Mae P. subaequalis hefyd yn cael ei ystyried mewn perygl difrifol (Planhigion Gwyllt Gwarchodedig Allweddol Gradd I) yn Llyfr Data Coch Tsieina, gydag amrediad dosbarthiad cul iawn. Nid yw'r pum poblogaeth greiriol hysbys o P. subaqualis yn cynnwys mwy na 100 o unigolion atgenhedlu. Felly, mae gan y rhywogaeth hon flaenoriaeth cadwraeth uchel. </link>
Disgrifiad
golyguMae Parrotia persica yn tyfu'n gyflym pan yn ifanc, gan aeddfedu mewn gerddi i 30 medr o daldra a 8-15 medr o led, aml-goesyn ac yn naturiol braidd yn orlawn ond gellir ei docio i un boncyff hyd at 150cm mewn diamedr. Mae'r rhisgl yn llyfn, yn binc-frown yn plicio/pilio i adael brithwaith o glytiau sinamon, pinc, gwyrdd a melyn golau mewn modd tebyg i blanwydden . Mae'r dail bob yn ail, yn ofoidaidd, yn aml ychydig ag ochrau brig, 6-15cm hir a 4-10cm ar draws, gydag ymylon tonnog; maen nhw'n wyrdd sgleiniog, yn troi yn yr hydref i borffor cyfoethog i oren a choch gwych, yn aml ar yr un goeden.
Mae'r blodau braidd yn debyg i flodau collen ystwyth ond yn coch tywyll; fe'u cynhyrchir yn yr un modd yn niwedd y gaeaf ar goesau moel, ond gwahaniaethant gan nad oes ganddynt ond pedwar madredd crynion heb ddim petalau ; mae'r brigerau fodd bynnag yn weddol amlwg, gan ffurfio clwstwr coch trwchus 3-4 mm ar draws. Mae'r ffrwyth yn gapsiwl dwy ran sy'n cynnwys dau hedyn, un ym mhob hanner. [7]
Cofnod ffosil
golyguYmhlith paill a sborau (palynoflora) adeg Serrafallaidd oes y Mïosen o Fasn Lavanttal, Awstria, mae ymchwilwyr wedi cydnabod paill ffosil Parrotia . Roedd y gwaddod a oedd yn ei gynnwys wedi cronni mewn amgylchedd gwlyptir iseldir gyda gwahanol unedau llystyfiant o goedwigoedd cymysg bytholwyrdd/collddail, collddail/conwydd o amgylch y basn gwlyptirog. Ar hyn o bryd mae perthnasau allweddol y tacsa ffosil a ddarganfuwyd gyda Parrotia wedi'u cyfyngu i amgylcheddau tymherus, cynnes llaith, sy'n awgrymu hinsawdd isdrofannol yn ystod y Mïosen canol yn Awstria. [8]
Amaethu
golyguMae Parrotia persica yn cael ei thrin fel coeden addurniadol oherwydd ei lliw hydrefol gwych a'r rhisgl llyfn, patrymog. [9] Fel coeden ardd anghyffredin o faint cymedrol sy'n goddef sychder, mae'n cael ei gwerthfawrogi am ei lliw hydrefol trawiadol a'r rhisgl diblisiannol sy'n datblygu ar sbesimenau aeddfed. [10]
Mae sawl cyltifar wedi'u dewis ar gyfer plannu gardd:
- 'Horizontalis': patrwm canghennog llorweddol lled-wylo, lled-led.
- 'Pendula' (Kew Form): Compact, wylofain, digon gosgeiddig
- 'Dewis': Mae gan ddail ifanc ymylon porffor, fel arall yr un fath â rhywogaeth
- 'Vanessa': Arferiad unionsyth, colofnog
Mae ‘Vanessa’ wedi ennill Gwobr Teilyngdod Gardd y Gymdeithas Arddwriaethol Frenhinol . [11] [12]
Oriel
golygu-
Blodau Chwefror -
Dail Medi -
Rhisgl sbesimen yng Ngardd FotanegJevremovac
.JPG)
Cyfeiriadau
golygu- ↑ "Iran Wild Frontiers (Part 1): Golestan National Park and Tandoureh National Park - Visit Our Iran - Discover Iran". Visitouriran.com. Cyrchwyd 22 January 2022.
- ↑ Coombes, Allen J. (2012). The A to Z of plant names. USA: Timber Press. tt. 312. ISBN 9781604691962.
- ↑ "Parrotia subaequalis in Flora of China @ efloras.org". Efloras.org. Cyrchwyd 22 January 2022.
- ↑ Huang, S., Y. Fang, Y. Peng, J. Yan, and S. Fang. 2005. The niche study of Shaniodendron subaequale population of Longchi mountain. Journal of Central South Forestry University 25: 80–83.
- ↑ Shao, X. F. and G. F. Fang. 2004. Habitat survey and ex situ conservation of Shaniodendron subaequale. Journal of Anhui Forest Science and Technology. 2: pp. 12–13
- ↑ Jianhua Li; Peter Del Tredici. "The Chinese Parrotia: A Sibling Species of the Persian Parrotia" (PDF). Arnoldia.arboteum.harvard.edu. Archifwyd o'r gwreiddiol (PDF) ar 2016-03-04. Cyrchwyd 22 January 2022.
- ↑ Shorter Oxford English dictionary, 6th ed. United Kingdom: Oxford University Press. 2007. t. 3804. ISBN 978-0199206872.
- ↑ Combined LM and SEM study of the middle Miocene (Sarmatian) palynoflora from the Lavanttal Basin, Austria: part III. Magnoliophyta 1 – Magnoliales to Fabales, Friðgeir Grímsson, Barbara Meller, Johannes M. Bouchal & Reinhard Zetter, Grana 2015, Vol 54, No. 2,85-128.
- ↑ "RHS Plant Selector - Parrotia persica". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 23 April 2013. Cyrchwyd 25 May 2013.
- ↑ "Persian ironwood | The Morton Arboretum". Mortonarb.org.
- ↑ "RHS Plantfinder - Parrotia persica 'Vanessa'". Rhs.org.uk. Cyrchwyd 18 April 2018.
- ↑ "AGM Plants - Ornamental" (PDF). Royal Horticultural Society. July 2017. t. 72. Cyrchwyd 17 April 2018.
Dolenni allanol
golygu
Cyfryngau perthnasol Parrotia persica ar Gomin Wicimedia