Judi Dench

Mae Judith Olivia Dench, CH, DBE, FRSA, (ganwyd 9 Rhagfyr 1934), a adnabyddir fel Judi Dench, yn actores Seisnig. Mae hi wedi ennill naw BAFTA, saith Gwobr Laurence Olivier, dwy Wobr y Gymdeithas Actorion Sgrîn, Gwobr yr Academi, dwy Wobr Golden Globe a Gwobr Tony.

Judi Dench
Ganwyd	Judith Olivia Dench  9 Rhagfyr 1934  Efrog
Man preswyl	Llundain, Outwood
Dinasyddiaeth	y Deyrnas Unedig
Alma mater	Ysgol Ganolog Llefaru a Drama Clifton Pre-preparatory School
Galwedigaeth	actor ffilm, actor teledu, actor llais, hunangofiannydd, actor llwyfan, cyfarwyddwr ffilm, cyfarwyddwr theatr, actor
Cyflogwr	Prifysgol Caergrawnt
Tad	Reginald Arthur Dench
Mam	Eleonora Olive Jones
Priod	Michael Williams
Plant	Finty Williams
Perthnasau	Rebekah Elmaloglou, Sebastian Elmaloglou
Gwobr/au	Gwobr Laurence Olivier, Bonesig Cadlywydd Urdd yr Ymerodraeth Brydeinig, Praemium Imperiale, Gwobr Cymdeithas Academi BAFTA, Gwobr yr Academi am Actores Gynhaliol Orau, Gwobr Tony am yr Actores Orau mewn Drama, Cymrawd Cymdeithas Frenhinol Celf (FRSA), doethur anrhydeddus Prifysgol St Andrews, Benjamin Franklin Medal, Doethor Anrhydeddus Prifysgol Harvard, Gwobr Cyflawniad Oes yr Academi Ffilm Ewropeaidd, Gradd er anrhydedd o Brifysgol Leeds, Gwobr BAFTA am yr Actores Orau i Chwarae'r Brif Ran, Gwobr Arbennig Cymdeithas Theatr Llundain, Critics' Circle Award for Distinguished Service to the Arts, Gwobr Theatr yr Evening Standard am yr Actores Orau, Gwobr Laurence Olivier i'r Actores Orau mewn Miwsical, IFTA Lifetime Achievement Award
llofnod

Bywyd Personol

Ganwyd Judy Dench yn Efrog, Gogledd Riding yn Swydd Efrog, yn ferch i Eleanora Olave (née Jones), a ddaethai o Ddulyn yn wreiddiol, a Reginald Arthur Dench, doctor a gyfarfu a mam Judi tra'n astudio meddygaeth yng Ngholeg y Drindod. Magwyd Dench fel Crynwr a thrigai yn Tyldesley, Manceinion Ehangach. Mae ganddi berthnasau enwog, gan gynnwys ei brawd, yr actor Jeffrey Dench a'i nith Emma Dench, hanesydd Rhufeinig ym Mhrifysgol Llundain ac yn ddiweddarach ym Mhrifysgol Harvard, Caergrawnt, Massachusetts.

Pan oedd Dench yn 13 oed, mynychodd The Mount School, Efrog. Ym 1971, priododd Dench yr actor Prydeinig Michael Williams a chawsant eu hunig blentyn, Tara Cressida Williams (aka "Finty Williams"), ar y 24ain o Fedi 1972. Dilynodd hithau yn olion traed ei rhieni, gan ddod yn actores cydnabyddedig ei hun.

Perfformiodd Dench a'i gŵr gyda'i gilydd mewn nifer o gynhyrchiadau llwyfan, yn ogystal ag ar wahan, ond cyd-weithiodd y ddau gyda'i gilydd yng nghomedi sefyllfa Bob Larbey, A Fine Romance (1981–84).

Bu farw Michael Williams o gancr yr ysgyfaint yn 2001, yn 65 oed.

Yn hunangofiant Laurence Olivier Confessions of an Actor (Weidenfeld & Nicolson, 1982), disgrifiodd Dench fel 'the scrumptious Judi Dench'.

Bywyd Cyhoeddus

Ym Mhrydain, ystyrir Dench fel un o'r actorion gorau ers yr Ail Rhyfel Byd, yn bennaf oherwydd ei gwaith yn y theatr a fu'n un o'i chryfderau trwy gydol ei gyrfa. Fwy nag unwaith, mae Dench wedi cael ei dewis fel un o actorion gorau'r DU.

Rhoddwyd OBE i Dench ym 1970 a chynyddodd ei phoblogrwydd pan gymrodd rôl M yn y gyfres ffilm James Bond ym 1995. Mae Dench hefyd yn noddwraig The Leaveners, Friends School Saffron Walden a Theatr the Archway, Horley, DU. Daeth yn lywydd Academi Mountview ar gyfer Celfyddydau'r Theatr yn Llundain yn 2006, gan gymryd drosodd o Syr John Mills. Hi yw llywydd y Theatr Questors hefyd. Ym Mai 2006, daeth yn Gymrawd Anrhydeddus o Gymdeithas Frenhinol y Celfyddydau. Mae hi hefyd yn noddwraig i Ysgol Ovingdean Hall, ysgol ddydd a phreswyl ar gyfer y byddar a'r trwm eu clyw yn Brighton.

Mae Dench yn Gymrawd Anrhydeddus yng Ngholeg Lucy Cavendish, Caergrawnt. Yn 2000-2001 derbyniodd radd anrhydeddus o Brifysgol Durham. Ar y 24ain o Fehefin 2008, rhoddwyd gradd anrhydeddus (D.Litt) iddi gan Brifysgol St Andrews yn seremoni graddio'r brifysgol.

Filmography

Blwyddyn	Ffilm	Rôl	Nodiadau
1964	The Third Secret	Miss Humphries
1965	Four in the Morning	Gwraig
	A Study in Terror	Sally
	He Who Rides a Tiger	Joanne
1968	A Midsummer Night's Dream	Titania
1973	Luther	Katherine
1974	Dead Cert	Laura Davidson
1978	Langrishe, Go Down	Imogen Langrishe	(Ffilm deledu'r BBC)
1985	The Angelic Conversation	(adroddwr)
	Wetherby	Marcia Pilborough	Enwebwyd — Gwobr BAFTA am yr Actores Orau mewn Rôl Gefnogol
	A Room with a View	Eleanor Lavish	Gwobr BAFTA am yr Actores Orau mewn Rôl Gefnogol
1987	84 Charing Cross Road	Nora Doel	Enwebwyd — Gwobr BAFTA am yr Actores Orau mewn Rôl Gefnogol
1988	A Handful of Dust	Mrs. Beaver
1989	Henry V	Mistress Quickly
	Behaving Badly	Bridget Mayor	Channel 4 cyfres deledu
1995	Jack and Sarah	Margaret
	GoldenEye	M
1996	Hamlet	Hecuba
1997	Mrs. Brown	Y Frenhines Fictoria
	Tomorrow Never Dies	M
1998	Shakespeare in Love	Y Frenhines Elizabeth
1999	Tea with Mussolini	Arabella
	The World Is Not Enough	M
2000	Into the Arms of Strangers: Stories of the Kindertransport	(adroddwr)	(dogfen)
	The Last of the Blonde Bombshells	Elizabeth	(Teledu)
	Chocolat	Armande Voizin
2001	Iris	Iris Murdoch
	The Shipping News	Agnis Hamm	Enwebwyd — Gwobr BAFTA am yr Actores Orau mewn Rôl Gefnogol Enwebwyd — Gwobr Cymdeithas yr Actorion Sgrîn am Berfformiad Eithriadol gan Actor Benywaidd mewn Rôl Gefnogol
2002	The Importance of Being Earnest	Lady Augusta Bracknell
	Die Another Day	M
2003	Bugs!	(adroddwr)	(pwnc byr)
2004	Home on the Range	Mrs. Caloway	(llais)
	The Chronicles of Riddick	Aereon
	Ladies in Lavender	Ursula
2005	Pride & Prejudice	Lady Catherine de Bourg
	Mrs Henderson Presents	Mrs. Laura Henderson	Nomination — Academy Award for Best Actress Nomination — BAFTA Award for Best Actress in a Leading Role Nomination — British Independent Film Award for Best Actress Nomination — Broadcast Film Critics Association Award for Best Actress Nomination — Golden Globe Award for Best Actress – Motion Picture Musical or Comedy Nomination — London Film Critics Circle Award for British Actress of the Year Nomination — Screen Actors Guild Award for Outstanding Performance by a Female Actor in a Leading Role Nominated — Satellite Award for Best Actress – Motion Picture Musical or Comedy
2006	Doogal	(adroddwr)
	Casino Royale	M	Enwebwyd — Gwobr Ffilm Cenedlaethol am yr Actores Orau
	Notes on a Scandal	Barbara Covett	Gwobrau Ffilm Annibynnol Prydeinig 2007 am yr Actores Orau Gwobrau Ffilm yr Evening Standard am yr Actores Orau Enwebwyd — Gwobr yr Academi am yr Actores Orau Enwebwyd — Gwobr BAFTA am yr Actores Orau mewn Prif Rôl Enwebwyd — Cymdeithas Beirniaid Darlledu Ffilm am yr Actores Orau Enwebwyd — Gwobr Cymdeithas Beirniaid Ffilm Chicago am yr Actores Orau Enwebwyd — Gwobr Golden Globe am yr Actores Orau - Ffilm Enwebwyd — Gwobr Cymdeithas Beirniaid Ffilm Llundain am yr Actores Orau Enwebwyd — Gwobr Cymdeithas Beirniaid Ffilm Llundain am yr Actores Brydeinig y Flwyddyn Enwebwyd — Gwobr Cymdeithas yr Actorion Sgrîn am Berfformiad Eithriadol gan Actor Benywaidd mewn Prif Rôl
2007	Go Inside to Greet the Light	(adroddwr)
2008	Quantum of Solace	M
2009	Rage	Mona Carvell
	Nine	Liliane La Fleur	ôl-gynhyrchu
2011	Bond 23	M	wedi'i gyhoeddi