Moel Unben
Bryn yn ardal Bro Gernyw, ym mwrdeistref sirol Conwy, yw Moel Unben (358m). Fe'i lleolir yng nghanol y bryniau a amgëir mewn triongl o dir sy'n gorwedd rhwng Llanfair Talhaiarn i'r gogledd, Llansannan i'r dwyrain a Llangernyw i'r gorllewin.
 | |
| Math | copa, bryn  |
|---|---|
| Daearyddiaeth | |
| Sir | Conwy |
| Gwlad |  Cymru |
| Uwch y môr | 358 metr |
| Cyfesurynnau | 53.19601°N 3.63328°W |
| Cod OS | SH9098867795 |
| Manylion | |
| Amlygrwydd | 94 metr |
| Rhiant gopa | Mwdwl-eithin |
 | |
Saif Moel Unben rhwng bryniau Tre-pys-llygod i'r gorllewin a Pen y Mwdwl i'r dwyrain. Mae'n foel ynysig a wahanir oddi wrth ei chymdogion gan gymoedd Nant Melai, i'r gorllewin, a Nant Barrog i'r dwyrain, dwy ffrwd fechan sy'n ymarllwys i afon Elwy ger Llanfair Talhaearn. Ceir coedwigoedd ar lethrau Moel Unben ond mae ei gopa estynedig yn foel.
Ystyr y gair Cymraeg Canol unben yw "pennaeth" neu "arglwydd". Anodd gwybod erbyn heddiw iddo gael ei enwi felly am ei bod yn perthyn i ryw arglwydd lleol neu ynteu am ei bod yn sefyll allan yn drawiadol, fel pennaeth, rhwng y ddau fryn arall.