Lleolir Ogof Denisova (Rwseg: Денисова пещера, hefyd Ayu-Tash) yng nghadwyn Bashelaksky ym Mynyddoedd Altai yn rhanbarth Crai Altai, Siberia, Rwsia. Mae'r ogof o ddiddordeb paleoarchaeolegol a phaleontolegol mawr. Darganfuwyd darnau esgyrn o'r hominin Denisova, y cyfeirir ati weithiau fel y "ddynes X" (oherwydd disgyniad ar ochr y fam y DNA mitochondrial), yn yr ogof, ynghyd ag artiffactau sy'n dyddio o tua 40,000 mlynedd yn ôl. Darganfuwyd olion Neanderthaliaid yn yr ogof yn ogystal â homo sapiens cynnar; ill dau'n byw yn yr un cyfnod.[1] Canfuwyd dau ddant aelodau gwahanol o'r un boblogaeth ac yn ddiweddar canfuwyd dant arall a oedd yn cynnwys DNA, a olygai ei bod yn bosibl dyddio'r dant.[2][3]

Ogof Denisova
Mathogof, solutional cave, paleolithic site Edit this on Wikidata
Daearyddiaeth
SirSoloneshensky District Edit this on Wikidata
GwladBaner Rwsia Rwsia
Uwch y môr670 ±1000000000 metr Edit this on Wikidata
Cyfesurynnau51.397581°N 84.676206°E Edit this on Wikidata
Cadwyn fynyddMynyddoedd Altai Edit this on Wikidata
Map
Statws treftadaethsafle treftadaeth ddiwylliannol ffederal yn Rwsia Edit this on Wikidata
Manylion

Lleolir yr ogof ger pentref bychan Chorny Anui (Rwseg: Чёрный Ануй) ym Mynyddoedd Altai ger y ffin rhwng Crai Altai a Gweriniaeth Altai, ar lan Afon Anui tua 150 km i'r de o ddinas Barnaul. Ffurfwyd yr ogof o galchfaen Silwraidd ac mae'n cynnwys llawr gyda arwynebedd o 270 metr sgwar. Ceir siambr ganolog sy'n mesur 9 x 11 metr gyda siambrau ymylol hefyd.

Mae sedimentau'r ogof yn llawn o weddilion anifeiliaid, yn cynnwys rhai sydd wedi darfod. Cafwyd hyd i weddillion 27 rhywogaeth o anifeiliad mawr, yn cynnwys udfil a llewod ogof, a 39 rhywogaeth o famaliaid llai, yn ogystal â gweddillion ymlusgiaid, a 50 rhywogaeth o adar.

Hominin Denisova golygu

Mae Hominin Denisova yn rhywogaeth unigryw o fewn y genws Homo. Enwau arall ar y rhywogaeth hon yw Homo sp. Altai neu Homo sapiens ssp. Denisova.[4]

 
Esblygiad a gwasgariad y Denisoviaid o'u cymharu gyda gwrpiau eraill
 
Twristiaid wrth y fynedfa i Ogof Denisova

Cyfeiriadau golygu

  1. David Leveille (31 Awst 2012). "Scientists Map An Extinct Denisovan Girl's Genome". The World,. Cyrchwyd 31 Awst 2012. Italic or bold markup not allowed in: |publisher= (help)CS1 maint: extra punctuation (link)
  2. Zimmer, Carl (16 Tachwedd 2015). "In a Tooth, DNA From Some Very Old Cousins, the Denisovans". New York Times. Cyrchwyd 16 Tachwedd 2015.
  3. Sawyer, Susanna; Renaud, Gabriel; Viola, Bence; Hublin, Jean-Jacques; Gansauge, Marie-Theres; Shunkov, Michael V.; Derevianko, Anatoly P.; Prüfer, Kay et al. (11 Tachwedd 2015). "Nuclear and mitochondrial DNA sequences from two Denisovan individuals". PNAS. doi:10.1073/pnas.1519905112. http://www.pnas.org/content/early/2015/11/11/1519905112. Adalwyd 16 Tachwedd 2015.
  4. "Exploring Taxonomy". European Molecular Biology Laboratory, Wellcome Trust. Cyrchwyd 27 Hydref 2015.