Roparz Hemon

Llenor ac ysgolhaig Llydewig oedd Roparz Hemon (18 Tachwedd 1900 – 29 Mehefin 1978). Fe gydweithredodd â'r Natsïaid.

Roparz Hemon
Ganwyd	Louis Paul Némo  18 Tachwedd 1900  Brest
Bu farw	29 Mehefin 1978  (77 oed) Dulyn
Dinasyddiaeth	Ffrainc
Addysg	Agrégation
Alma mater	Q3269010 Lycée Saint-Louis Prifysgol Leeds Cyfandran Gelf Paris
Galwedigaeth	geiriadurwr, Esperantydd, Bardd, Ysgrifennwr
Cyflogwr	Dublin Institute for Advanced Studies Q3269010 Radio Rennes Bretagne
Adnabyddus am	Q2844949, Gwalarn
Mam	Q27435462

Ysgrifennodd nifer o eiriaduron, erthyglau gwrth-Semitiaeth, gramadegau, cerddi a storïau byrion. Ef oedd sylfaenydd y cylchgrawn llenyddol Llydaweg Gwalarn a gafodd ei hariannu gan y Natsïaid, lle cyhoeddodd nifer o awduron ieuanc eu gweithiau cyntaf yn y 1920au a'r 1930au.

Gweithiau

• An Den a netra (Un homme de rien), drama 1927
• Plac'hig vihan ar Mor Brest, Kenta Mouladour Moulerez - 1928, traduction d'Hans Andersen.
• Précis de grammaire bretonne. Brest, Moulerez Stread ar C'hastell, 1928
• L'orthographe bretonne. Brest, Moulerez Stread ar C'hastell, 1929
• Cours élémentaire de breton, Rennes, 1932, ISBN B0000DV9R9,
• Kleier Eured Brest Gwalarn - 1934 ISBN 2-9511721-8-4
• Grammaire bretonne, Suivie de la prononciation bretonne Brest Gwalarn - 1941,
• An Aotrou Bimbochet e Breiz, Brest, Skridou Breizh, 1942,
• Les mots du breton usuel classés d'après le sens, Edts de Bretagne, Brest, 1942, ISBN B0000DPLFZ,
• Methode rapide de breton, 1942, ISBN B0000DUM0V
• La langue bretonne et ses combats. La Baule, Edition de Bretagne, 1947
• Alanig an tri roue, 1950 Skridoù Breizh; cyfeithwyd i'r Gymraeg fel Alan a'r tri brenin gan Zonia Bowen (1984.
• Geriadur istorel ar brezhoneg (geiriadur hanesyddol Llydaweg) NEMO - 14 Fascicules N° 1 à 14 , 1959 à 1967
• Alc'hwez ar brezhoneg eeun, ISBN 2868631266,
• Yezhadur istorel ar brezhoneg, Hor Yezh, ISBN 2910699366,
• Geriadur istorel (geiriadur hanesyddol ), Preder, ISBN 2901383017
• Mari Vorgan, Al Liamm, 1962; cyfieithwyd i Ffrangeg fel "La Marie-Morgane", 1981, Les Presses d'aujourd'hui; cyfieithwyd i Gymraeg fel Morforwyn, Gwasg Prifysgol Cymru, Canolfan Astudiaethau Hanesyddol
• A Historical Morphology and Syntax of Breton, Dublin Institute for Advanced Studies, 1975,
• Christmas Hymns in the Vannes Dialect of Breton 1956,
• Trois poèmes en moyen-breton traduits et annotés par R. Hémon. Tremenuan an ytron Maria - Pemzec leuenez Maris - Buhez mab den, Dublin Institute for Advanced Studies,School of Celtic Studies, Dulyn, 1962, ISBN 1855000636,
• Ar Varn diwezhañ, Skol, 1998
• Grammaire bretonne, Al Liamm, 1963, ISBN B0000DOXNQ,
• Les Fragments de la Destruction de Jerusalem Et Des Amours Du Vieillard (Textes en Moyen-breton), Traduits Et Annotes, Dublin Institute for Advanced Studies 1969,
• Ho kervel a rin en noz ha marvailhoù all. Brest, Al Liamm, 1970,
• Tangi Kerviler. Al Liamm, 1971, in-12, 169 p.
• Cours élementaire de breton, 1975, ISBN B0000DRE3H,
• Doctrin an Christenien, Dublin Institute for Advanced Studies,School of Celtic Studies, décembre 1977,
• Troioù-kaer ar baron pouf, An Here, 1986, ISBN 2868430368,
• Gaovan hag an den gwer, An Here, 1988, ISBN 286843052X,
• Furnez ha faltazi, Hor Yezh, 1998, ISBN 2910699269,
• An ti a drizek siminal, Hor Yezh, 1998, ISBN 2910699277,
• Nenn Jani, Al Liamm, 1974 ; cyfieithiad i'r Ffrangeg, Coop Breizh, 1998, ISBN 2843460379,
• Santez Dahud, Hor Yezh, 1998, ISBN 2910699293,
• Eñvorennoù, Al Liamm, 1998, ISBN 2-7368-00-53-2
• Barzhaz dianav ha barzhaz troet, Hor Yezh, 1997, ISBN 2-910699-21-8

Cysylltiadau Cymraeg

Cafodd Hemon ei erlid wedi’r rhyfel, ymhlith a dirprwyaeth a ddaeth o Gymru roedd yr Archderwydd John Dyfnallt Owen a oedd a diddordeb mawr yn Llydaw ac ef a rhoddodd loches yn ei gartref yn Sir Gar i Roparz Hemon, oedd wedi gorfod dianc o Lydaw. Cyfieithwyd rhai o’i waith i’r gymraeg, a chyfieithodd ef o'r Gymraeg hefyd.

• ‘’Gwaith Ap Vychan’’ detholiad a droswyd i'r Llydaweg gan Roparz Hemon (Cylchgrawn Ar Bed Keltiek, Rhif 91, Gorffenaf 1966)
• ‘’Alanig an tri roue’’, 1950 Skridoù Breizh; cyfeithwyd i'r Gymraeg fel ‘’Alan a'r tri brenin’’ cyfieithwyd gan Zonia Bowen (1984.)
• ‘’Mari Vorgan’’, Al Liamm, 1962; cyfieithwyd i Gymraeg fel ‘’Morforwyn’’, Rita Williams. Canolfan Astudiaethau Hanesyddol, Gwasg Prifysgol Cymru, 1995.