St John's, Ynys Manaw
Pentref bychan yng nghysgod Glenfaba ar Ynys Manaw, yng nghwm canolog yr ynys yw St John's; Manaweg Balley Keeill Eoin.[1] Mae yn etholaeth House of Keys, Glenfaba & Peel, sy'n ethol dau MHK.[2]
 | |
| Math | pentref  |
|---|---|
| Daearyddiaeth | |
| Sir | Ynys Manaw |
| Gwlad |  |
| Cyfesurynnau | 54.2°N 4.6°W |
 | |
Diwrnod y Tynwald
golygu
Tynwald Hill, yw'r man ymgynnull gwreiddiol ar gyfer senedd Ynys Manaw, y Tynwald. Cynhelir y seremoni flynyddol lle caiff cyfreithiau Ynys Manaw eu cyhoeddi yn Saesneg a Manaweg, fel arfer[3] ar 5 Gorffennaf. Bydd Dydd Tynwald yn denu miloedd o wylwyr i wylio'r seremoni a chymryd rhan yn Ffair Tynwald.
Roedd Dydd Tynwald, 5 Gorffennaf, yn cyfateb i ddydd gŵyl Sant Ioan gan Galendr Iŵl, sef y dyddiad a ddaliwyd i fod yn ddiwrnod canol haf; felly ffair ganol haf oedd Diwrnod y Tynwald.[4]
.jpg)
Mae eglwys Anglicanaidd y pentref wedi'i chysegru i Sant Ioan ac mae'r pentref yn cymryd ei enw o'r eglwys. O fewn yr eglwys mae seddau neilltuedig gyda phlaciau enwau ar gyfer aelodau dwy gangen y senedd Manaweg, tra yn y neuadd eglwys gyfagos mae arddangosfa yn manylu ar hanes Tynwald.
Nodweddion eraill y pentref
golyguDominyddir y pentref gan Slieau Whallian, bryn serth i'r de. Lleolir Parc Cenedlaethol Tynwald (a elwir hefyd yn Arboretum) ar ochr ddwyreiniol y pentref.[5]
Gyferbyn â'r eglwys mae safle'r ffald hynafol lle gosodwyd anifeiliaid crwydr hyd nes y cawsant eu hawlio. Os na chawsant eu hawlio ar ôl blwyddyn a diwrnod daethant yn eiddo i Arglwydd Manaw, tra bod y ffi adennill ar gyfer anifeiliaid a adenillwyd yn cael ei rannu'n gyfartal rhwng Arglwydd Mann a swyddog y bunt, y "pindar".[6] Hefyd yn cael eu harddangos ar y safle hwnnw mae cerrig mawr o siambr gladdu 2300 CC a ddarganfuwyd yn lleol.
Prif fenter fasnachol y pentref yw Tynwald Mills, sy'n honni mai dyma'r unig siop adrannol ar yr ynys.
Ceir hefyd clwb pêl-droed gan y pentref, St John's AFC, a sefydlwyd yn 1947 ac sy'n chwarae mewn glas a melyn. Mae tir ac adnoddau'r clwb hefyd yn bodoli fel maes gwesylla yn ystod tymor gwyliau a Rasys T.T. enwog yr Ynys.[6]
Trafnidiaeth ffordd
golyguMae'r pentref ar y ffordd A1 Douglas i Peel. Mae hefyd yn agos at y gyffordd gyda'r A3, sy'n arwain i gyfeiriad deheuol i Foxdale a Castletown, ac i'r gogledd i Kirk Michael, Ballaugh, Sulby a Ramsey. Mae felly mewn lleoliad cyfleus ar gyfer mynediad o bob rhan o'r ynys (hyd yn oed cyn adeiladu'r ffyrdd hyn), y credir iddo fod yn ystyriaeth yn lleoliad gwreiddiol Tynwald yma.
Hen orsaf reilffordd
golyguMae gorsaf reilffordd y pentref wedi cau ers tro. Yn ei dydd roedd yn gyffordd reilffordd fawr, yng nghyd-destun Ynys Manaw: roedd ar Reilffordd Ynys Manaw (Peel line), Rheilffordd Manx Northern a Rheilffordd Foxdale. Mae gwely trac Rheilffordd Ynys Manaw bellach yn cael ei ddefnyddio fel llwybr troed o'r enw'r Steam Heritage Trail.
Ysgol Gynradd Fanaweg
golygu
Un hynodrwydd arbennig i'r pentref yw, dyma ers 2003, yw lleoliad ysgol cyfrwng Manaweg gyda'r byd, Bunscoill Ghaelgagh. Agorwyd yr ysgol yn wreiddiol 2001. Mae wedi ei lleoli yn hen adeilad Ysgol Saint John's.[7]
Ceir ar yr un safle, ysgol feithrin, Mooinjer veggey sydd hefyd wedi ei lleoli yn adeilad yr ysgol yn y pentref.[8]
Dolenni
golygu- Bunscoill Gaelgagh
- Gwybodaeth am St John's Archifwyd 2021-10-26 yn y Peiriant Wayback
Cyfeiriadau
golygu- ↑ "St John's :: isleofman.com". www.isleofman.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2019-03-27. Cyrchwyd 2019-03-25.
- ↑ "Wild West: St John's and Peel – Isle of Man". www.visitisleofman.com. Cyrchwyd 2019-03-25.
- ↑ "On the 5th of July, which is going to be on the 7th of July": Tynwaldballs 2, page 55, Quintin Gill & Juan Watterson
- ↑ "Isle of Man Guide – ST. JOHNS". www.iomguide.com. Cyrchwyd 2019-03-25.
- ↑ "Tynwald Hill – Isle of Man". www.visitisleofman.com. Cyrchwyd 2019-03-25.
- ↑ "Welcome to the official Camping Website of St John's United Football Club, Isle of Man". Cyrchwyd 2022-04-07.
- ↑ "Gwefan Bunscoill Ghaelgagh". Cyrchwyd 2022-04-07.
- ↑ "Why choose 'Mooinjer Veggey' as your Nursery or School?". Gwefan Mooinjer Veggey. Cyrchwyd 2022-04-05.