Stupa

Srwythur o siap tomen neu fwnt sy'n dal creiriau Bwdhaidd - gweddillion sant fel rheol - yw stupa (Sansgrit a Pāli: स्तूप, stūpa, yn llythrennol "pentwr"). Mae'r creirfaoedd hyn yn nodwedd amlwg yn nhirwedd unrhyw wlad Fwdhaidd yn Asia, o Nepal i Japan, ac yn cymryd sawl ffurf ranbarthol a hanesyddol. Mae cynllun y stupa yn fath o fandala, patrwm sanctaidd sy'n adlewyrchu'r bydysawd.

Ceir sawl gair am 'stupa' mewn ieithoedd Asiaidd eraill, e.e.

chos rtan/chörten (Tibeteg, "sedd y dharma")
chedi (Taieg, o'r gair Pāli chaitya)
dagobah (Sinhaleg, o'r gair Sansgrit dhatu; gwraidd y gair Tsieineeg pagoda)
tope (Hindi, o'r Sansgrit)
garbha (Sansgrit, yn golygu storfa)

Yn ôl traddodiad, codwyd y stupas cyntaf, wyth ohonynt, i ddal lludw Gautama Buddha. Ceir enghreifftiau cynnar yn Sarnath a Sanchi a lleoedd eraill yng ngogledd India.

Oriel

Borobudur, Indonesia.
Stupa yn Colombo, Sri Lanca
Pagoda Shwedagon yn Yangon, Myanmar
That Louang yn Vientiane, Laos
Chörten (stupa), Tibet
Stupa yn Gangtok, Sikkim, India
Stupa Mankiala ger Rawalpindi, Pacistan
Stupas ger mynachlog Erdene Zuu yn Karakorum, Mongolia