William Jones (Gwilym Myrddin)
Roedd William Jones (Gwilym Myrddin) (12 Ebrill 1863 – 10 Ionawr 1946) yn brifardd Cymreig.[1]
| William Jones | |
|---|---|
| Ganwyd | 12 Ebrill 1863  Cil-y-cwm |
| Bu farw | 10 Ionawr 1946 |
| Dinasyddiaeth |  Cymru |
| Galwedigaeth | bardd |
- Am bobl eraill o'r un enw, gweler William Jones.
Cefndir
golyguGanwyd Gwilym Myrddin ar fferm Pen y Banc, Cil-y-cwm, Sir Gaerfyrddin [2] yn blentyn i Evan Jones, amaethwr ag Anne (née Adams) ei wraig. Pan oedd yn blentyn unwyd Pen y Banc a Llwyndinawed, y fferm drws nesaf. Cafodd ychydig addysg mewn ysgol cefn gwlad a'r ysgol Sul.
Gyrfa
golyguBu Gwilym Myrddin yn cynorthwyo ei dad ar y ffarm. Bu farw ei dad rhywbryd rhwng cyfrifiad 1881 a chyfrifiad 1891 a bu Gwilym wedyn yn ffarmio Llwyndinawed ei hun hyd 1898. Symudodd o Llwyndinawed i fod yn feili ar fferm yn ardal y Betws, Rhydaman am ychydig flynyddoedd cyn cael swydd fel ceidwad y lampau mewn glofa yng Nghwmaman. Ymddeolodd o'r lofa ym 1924 wedi i'w iechyd torri.
Bardd
golyguMae enw Gwilym Myrddin yn dechrau ymddangos yn y papurau a'r cylchgronau fel awdur cerddi ac ymgeisydd eisteddfodol o ganol y 1890au. Ym 1894 enillodd Mr W Jones, Llwyndinawed y brif wobr am farddoni yn Eisteddfod Siloh, Llanymddyfri am Farwnad i'r diweddar Barch Rees Philips, Aberafan.[3] Safodd arholiad yr Orsedd ar gyfer Urdd Bardd ym 1895 ac wedi ei urddo dechreuodd defnyddio'r enw barddol Gwilym Myrddin. (Enw barddol wedi ei ail bobi, gan y bu Gwilym Davies, bu farw 1846, yn ei ddefnyddio [4] a bu prydydd oedd yn cyfrannu i'r Haul yn y 1860au a'r 1870au yn ysgrifennu o dan yr enw Gwilym Myrddin, Caerfyrddin.[5])
Mae gwefan Casglu'r Cadeiriau yn nodi bod Gwilym Myrddin wedi ennill cadeiriau yn eisteddfodau:[6]
- 1900 Cil-y-cwm – Pryddest Unigedd
- 1903 Queen's Hall, Llundain – Pryddest Ehediaid y Nefoedd
- 1903 Felin-foel - Pryddest Dirgelwch
- 1907 Cadair Gwent, Rhymni - Pryddest Einioes
- 1911 Ysbyty Ystwyth - Pryddest Y Mynydd
- 1911 Llandybïe - Pryddest, Gogoniant yr Haf
- 1917 Y Crwys - Pryddest Y Byd Newydd (Ar ôl y Rhyfel)
- 1919 Maesteg - Pryddest Aberth
Enillodd y goron yn Eisteddfod Genedlaethol Llanelli, 1930, am bryddest i Ben Bowen. Yn ei sylwadau ar gyfer cyfres Canrif o Brifwyl y BBC meddai Alan Llwyd:
| “ | Aethpwyd yn ôl i ganol y bedwaredd ganrif ar bymtheg trwy ofyn am Arwrgerdd, cam enfawr yn ôl i'r gorffennol wedi arbrofion chwyldroadol y dauddegau yng nghystadleuaeth y Goron. Ar ben hynny, yr oedd tri aelod o'r hen do, Beirdd Newydd diwedd y bedwaredd ganrif ar bymtheg a dechrau'r ugeinfed ganrif, yn beirniadu. Trychineb llwyr fu'r canlyniad. Gwobrwywyd arwrgerdd affwysol o wael gan gystadleuydd mynych ei wobrau yn adran farddoniaeth yr Eisteddfod yn y cyfnod. Colbiwyd y bryddest fuddugol a phwyllgor llên Llanelli gan W. J. Gruffydd yn Y Llenor a'r Western Mail. [7] | ” |
Teulu
golyguYm 1886 priododd Gwilym Myrddin ag Elizabeth Jones (née Jones) o Bumsaint cawsant tri mab a merch.[8]
Marwolaeth
golyguBu farw yn y Betws, Rhydaman yn 82 mlwydd oed.
Cyhoeddiadau
golygu- Pryddest a Chan (1902)
- Y Ferch o'r Scer a Peniel (1938)
- Cerddi Gwilym Myrddin Casgliad o gerddi a gyhoeddwyd ar ôl ei farwolaeth.
Cyfeiriadau
golygu- ↑ "JONES, WILLIAM ('Gwilym Myrddin'; 1863 - 1946), bardd | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-10-14.
- ↑ Yr Archif Genedlaethol, Cyfrifiad Cilycwm 1871 yf: RG10/5480, Ffolio 18, Tudalen 1
- ↑ "SILOH LLANDOVERY - The Cardiff Times". David Duncan and William Ward. 1894-03-31. Cyrchwyd 2020-10-14.
- ↑ Seren Gomer Cyf. XXIX - Rhif. 368 - Mai 1846 Bu Farw adalwyd 14 Hydref 2020
- ↑ Yr Haul Cyf. 18 rhif. 212 - Awst 1874 tud 295 Gastell Llanstephan adalwyd 14 Hydref 2020
- ↑ "RHESTRAU O ENILLWYR". CASGLU'R CADEIRIAU. Cyrchwyd 2020-10-14.
- ↑ BBC – Canrif o Brifwyl – Llanelli 1930 adalwyd 14 Hydref 2020
- ↑ Who's Who in Wales, Cyhoeddiad 1933 tud. 128; A G Reynolds & Co, Llundain