Y Blaid Seneddol Wyddelig

Roedd Y Blaid Seneddol Wyddelig (Saesneg:Irish Parliamentary Party (IPP)), a elwid weithiau y Blaid Wyddelig yn blaid a ffurfiwyd yn 1882 gan Charles Stewart Parnell, i gymeryd lle y Cynghrair Hunanlywodraeth fel plaid i genedlaetholwyr Gwyddelig.

Y Blaid Seneddol Wyddelig
Enghraifft o'r canlynolplaid wleidyddol Edit this on Wikidata
IdiolegCenedlaetholdeb Gwyddelig Edit this on Wikidata
Daeth i ben1921 Edit this on Wikidata
Label brodorolIrish Parliamentary Party Edit this on Wikidata
Dechrau/Sefydlu1882 Edit this on Wikidata
Rhagflaenwyd ganHome Rule League Edit this on Wikidata
SylfaenyddIsaac Butt, Charles Stewart Parnell Edit this on Wikidata
Enw brodorolIrish Parliamentary Party Edit this on Wikidata
GwladwriaethGweriniaeth Iwerddon, y Deyrnas Unedig Edit this on Wikidata
Tudalen Comin Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Nôd y blaid oedd ennill hunanlywodraeth i Iwerddon o fewn y Deyrnas Gyfunol. Yn Etholiad Cyffredinol 1885, dan arweiniad Parnell, enillasant 86 o seddau yn Nhŷ'r Cyffredin. Roedd y rhain yn cynnwys un sedd yn Lloegr, yn un o seddau Lerpwl. Holltwyd y blaid yn dilyn yr helynt am y berthynas rhwng Parnell a gwraig briod, Kitty O'Shea, yn nechrau'r 1890au, ac yn Etholiad Cyffredinol 1892 roedd dwy blaid yn sefyll, un o blaid Parnell, dan arweiniad John Redmond, ac un yn ei erbyn dan arweiniad John Dillon. Yn dilyn Etholiad Cyffredinol 1910, roedd y blaid, dan arweiniad John Redmond, mewn sefyllfa gref, gan fod y Blaid Ryddfrydol yn dibynnu ar eu pleidleisiau i barhau mewn grym. Cyflwynwyd mesur hunanlywodraeth i Iwerddon, ond dechreuodd y Rhyfel Byd Cyntaf yn 1914 cyn iddo ddod yn weithredol.

Newidiwyd gwleidyddiaeth Iwerddon yn sylweddol gan yr adwaith i Wrthryfel y Pasg yn 1916. Yn Etholiad Cyffredinol 1918, collodd y Blaid Seneddol Wyddelig bron y cyfan o'u seddau i Sinn Fein, oedd yn galw am annibyniaeth llwyr yn hytrach na hunanlywodraeth.

Arweinwyr y Blaid, 1882-1921

golygu
 
Charles Stewart Parnell