Y Canon Geraint Vaughan-Jones

Clerigwr, ieithydd a cherddor o Gymru oedd y Canon Geraint Vaughan-Jones (ganwyd Geraint James Jones; 3 Hydref 1929 – 23 Rhagfyr 2002), sy’n adnabyddus am ei waith i ddiogelu’r traddodiad canu plygain. Fe’i ganed yn Llanerfyl, yn fab i’r llenor Erfyl Fychan a Gwendolen Jones, a’i addysgu yng Ngholeg Dewi Sant, Llambed, er iddo adael y coleg cyn cwblhau ei radd.

Y Canon Geraint Vaughan-Jones
Ganwyd	3 Hydref 1929  Llanerfyl
Bu farw	23 Rhagfyr 2002
Dinasyddiaeth	Cymru
Galwedigaeth	ieithydd, cerddor, offeiriad, canon
Swydd	canon

Sylwer bod mwy nag un Geraint Vaughan Jones

Roedd yn bianydd ac yn delynor dawnus a chafodd wersi telyn gan Delynores Maldwyn, Nansi Richards. Roedd hefyd yn ieithydd a allai siarad naw iaith, a bu’n byw ar gyfandir Ewrop am ddeuddeg mlynedd, gan dreulio cyfnodau fel cyfieithydd a darlithydd yn yr Almaen, yr Eidal a Sbaen. Ar ôl dychwelyd i Gymru yn dilyn marwolaeth ei fam, cafodd ei ordeinio yn yr Eglwys yng Nghymru ym 1970. Bu’n rheithor Mallwyd gyda Chemaes a Llanymawddwy am ugain mlynedd, gan dreulio cyfran sylweddol o’i yrfa yn Nyffryn Dyfi, un o gadarnleoedd traddodiad y blygain. Yn ystod y cyfnod hwnnw, cyhoeddodd dri chasgliad o garolau plygain gyda gwasg y Lolfa:

• Cyff Mawddwy (1982)
• Hen Garolau Plygain (1987)
• Mwy o Garolau Plygain (1990)

Fe'i hurddwyd yn ganon Cadeirlan Bangor ym 1986, ac ymddeolodd yn 1996. Ni bu’n briod. Bu farw ar 23 Rhagfyr 2002, a chynhaliwyd ei angladd yn Eglwys Padarn Sant, Llanbadarn Fawr.