Mosg El-Jazzar

Mosg El-Jazzar
Math	mosg
Enwyd ar ôl	Jezzar Pasha
Agoriad swyddogol	1782
Sefydlwyd	1781 ;
Daearyddiaeth
Sir	Acre
Gwlad	Palesteina
Cyfesurynnau	32.922706°N 35.070314°E
Arddull pensaernïol	pensaernïaeth Otomanaidd
	Ffeiliau perthnasol ar Comin
	[golygwch ar Wicidata]

Mae'r Mosg el-Jazzar (Arabeg: مسجد الجزار‎ , Masjid al-Jazzar; Hebraeg: Misgad al-G'zar), a elwir hefyd yn Fosg Gwyn, wedi'i leoli ar Heol el-Jazzar y tu mewn i furiau hen ddinas Acre, yn edrych dros Fôr dwyreiniol Môr y Canoldir, ac fe'i henwir ar ôl y llywodraethwr Otomanaidd Ahmad Pasha el -Jazzar (llysenw: "y Cigydd") .

Hanes golygu

Mosg o Pasha "El Jaazar" yn erbyn bae Haifa, Acre. Mawrth 1959

Prosiect dyn o'r un enw oedd y Mosg el-Jazzar, a alwyd ar ôl Ahmad Pasha el-Jazzar, llywodraethwr taleithiau Sidon a Damascus yn Acre, Palesteina, a oedd yn enwog am ei weithiau cyhoeddus trawiadol, ac am drechu Napoleon Bonaparte yng [[Gwrchae Acre]|Ngwarchae Acre]] yn 1799. Gorchmynnodd El-Jazzar godi mosg ym 1781 a gorffennwyd y gwaith o fewn blwyddyn. Er gwaethaf diffyg hyfforddiant pensaernïol, el-Jazzar oedd pensaer y mosg,^[1]^[2] lluniwr y cynlluniau a'i ddyluniad,^[1] ac ef hefyd a oruchwyliodd y gwaith adeiladu, o'r dechrau i'r diwedd.^[1]^[2] Yn ogystal â'r mosg ei hun, roedd yr adeiladau ymylol yn cynnwys academi ddiwinyddol Islamaidd gyda llety i'r myfyrwyr, llys Islamaidd a llyfrgell gyhoeddus.^[2] Adeiladwyd y mosg at ddibenion crefyddol, ond bwriad ei faint enfawr a'r swyddogaethau ychwanegol hyn, hefyd oedd cadarnhau el-Jazzar fel rheolwr Syria.^[3] Fe fodelodd y mosg ar fosgiau Istanbul, prifddinas yr Otomaniaid.^[2]

Yn symbolaidd iawn, Codwyd y Mosg el-Jazzar ar ben hen dai gweddi Mwslimaidd a Christnogol ac adeiladau a godwyd gan y Croesgadwyr. Cymerwyd deunyddiau adeiladu ar gyfer y mosg, yn enwedig ei gydrannau marmor a gwenithfaen, o adfeilion hynafol Cesarea, Atlit ac Acre ei hun. Comisiynodd El-Jazzar sawl saer maen Groegaidd i'w gynorthwyo i godi'r mosg.^[4] Mae tughra neu fonogram ar ddisg farmor y tu mewn i'r giât, yn enwi'r Swltan, ei dad, ac yn dwyn y geiriau yn "buddugol-i'r-diwedd".

Ger y mosg ceir marwdy a mynwent fach sy'n cynnwys beddrodau Jazzar Pasha a'i fab mabwysiedig, a'i olynydd, Sulayman Pasha, a'u perthnasau.^[5]

Pensaernïaeth golygu

Mae'r mosg yn enghraifft wych o bensaernïaeth Otomanaidd, a oedd yn ymgorffori arddulliau Bysantaidd a Phersiaidd. Mae rhai o'i nodweddion cain yn cynnwys y gromen werdd a'r minarét, sabil cromennog gwyrdd wrth ymyl ei risiau (ciosg, a adeiladwyd gan Sultan Abdul Hamid II, ar gyfer dosbarthu dŵr yfed a diodydd wedi'u hoeri) a buarth enfawr.^[5]

Yn wreiddiol, enwyd y mosg, sy'n dominyddu gorwel Acre, yn 'Masjid al-Anwar' ("Mosg Mawr y Goleuni") ac fe'i gelwir hefyd yn "Fosg Gwyn" oherwydd ei gromen arian-gwyn a oedd i'w gweld yn sgleinio o gryn bellter. Mae'r gromen bellach wedi'i phaentio'n wyrdd. Ceir 14 o risiau y tu mewn i'r minaret.^[6]

Dyma'r mosg mwyaf yn Mhalesteina (ac Israel o ran hynny), y tu allan i Jerwsalem.

Sha'r an-Nabi golygu

Mae'r mosg yn gartref i'r Sha'r an-Nabi, sef swp o flew o farf y Proffwyd Muhammad. Arferai’r Sha’r an-Nabi gael ei orymdeithio trwy Acre ar Eid al-Fitr, gan ddod ag ympryd Ramadan i ben, ond dim ond i’r gynulleidfa y mae bellach yn cael ei arddangos.^[6] Mae'r crair yn cael ei gadw y tu mewn i'r mosg mewn cabinet gwydr wedi'i osod yn oriel llawr uchaf y menywod.^[7]^[8]