Ysgyryd Fawr

Bryn yn Sir Fynwy yn ne-ddwyrain Cymru yw Ysgyryd Fawr (Saesneg: Skirrid neu Skirrid Fawr). Ysgyryd Fawr yw copa mwyaf dwyreiniol y Mynydd Du; saif gerllaw y Fenni ym Mharc Cenedlaethol Bannau Brycheiniog. I'r de o'r bryn ceir pentref a phlwyf Llanddewi Ysgyryd; cyfeiriad grid SO331182.

Ysgyryd Fawr

Math	copa, bryn
Daearyddiaeth
Sir	Sir Fynwy
Gwlad	Cymru
Uwch y môr	486 metr
Cyfesurynnau	51.858386°N 2.970816°W
Cod OS	SO3311818283
Manylion
Amlygrwydd	344 metr
Rhiant gopa	Ysgyryd Fawr
Cadwyn fynydd	Mynydd Du
Ffeiliau perthnasol ar Comin

Uchder y mynydd yw 486 m (1596 tr). Uchder cymharol, neu ”amlygrwydd” y copa, ydy 142 metr: dyma'r uchder mae'r copa'n codi uwchlaw'r mynydd agosaf.

Cyfeirir ato weithiau fel "Mynydd Sanctaidd", gan fod traddodiad lleol fod ei ddaear yn sanctaidd ac yn arbennig o ffrwythlon. Arfeid cymryd rhywfaint o'r pridd o'r bryn i'w wasgari ar gaeau, ar sylfeini eglwysi ac ar eirch.

Ceir gweddillion bryngaer o Oes yr Haearn ac adfeilion eglwys Gatholig Sant Mihangel ar y copa.

Dosbarthiad

Dosberthir copaon Cymru, a gweddill gwledydd Prydain, yn rhestri arbennig yn ôl uchder ac yn ôl amlygrwydd y copa; mae'r copa hwn yn cael ei alw'n Marilyn (mynydd). Mae sawl cymdeithas yn mesur, gwiro a chasglu'r rhestri hyn a dônt ynghŷd ar wefan “Database of British and Irish hills”. Uchder y copa o lefel y môr ydy 486 metr (1594 tr). Cafodd yr uchder ei fesur a'i gadarnhau ar 28 Hydref 2001.

Gweler hefyd

• Rhestri copaon a sut y cânt eu dosbarthu
• Rhestr mynyddoedd Cymru
• Rhestr o gopaon Cymru
• Rhestr Mynyddoedd yr Alban dros 2,000'

Dolennau allanol

• Clwb Mynydda Cymru
• Lleoliad ar wefan Streetmap Archifwyd 2016-03-07 yn y Peiriant Wayback
• Lleoliad ar wefan Get-a-map Archifwyd 2007-09-29 yn y Peiriant Wayback