Bwlch y Ddeufaen

Mae Bwlch y Ddeufaen yn fwlch ychydig i'r gorllewin o Rowen yn sir Conwy. Roedd y bwlch yma o bwysigrwydd mawr yn yr hen amser, oherwydd mai trwy'r bwlch yma yr oedd yr hen ffordd tua'r gorllewin yn arwain, yn hytrach nag ar hyd yr arfordir lle roedd aber Afon Conwy a chreigiau'r Penmaenmawr a Phenmaen Bach yn rhwystrau. Daw'r enw o ddau faen hir wedi eu gosod bob ochr i'r ffordd, un 3 medr o uchder a'r llall 2 m.

Bwlch y Ddeufaen

Math	bwlch
Daearyddiaeth
Sir	Conwy
Gwlad	Cymru
Cyfesurynnau	53.228°N 3.928°W

Meini hirion bob ochr i'r hen ffordd, Bwlch y Ddeufaen

Hanes a henebion

Roedd yr hen ffordd Rufeinig rhwng Deva (Caer) a Segontium (Caernarfon) yn arwain trwy'r bwlch, a gellir gweld yr olion yn glir mewn rhai mannau. Fodd bynnag, roedd tramwyfa bwysig trwy'r bwlch ymhell cyn i'r Rhufeiniaid adeiladu eu ffordd hwy, a gellir gweld llawer o olion o Oes yr Efydd bob ochr i'r ffordd, yn ogystal â siambr gladdu Maen y Bardd o'r cyfnod Neolithig ychydig i'r dwyrain o'r bwlch. Ceir cylch cerrig yma yn ogystal ynghyd â hen garnedd Barclodiad y Gawres.

Mynediad

Mae'r bwlch ar dir comin. Gellir cyrraedd yma o Rowen, trwy ddilyn y ffordd uwchben Rowen tua'r gorllewin hyd y man parcio ym mhen draw'r ffordd, neu o Abergwyngregyn neu Lanfairfechan.

Llyfryddiaeth

• Frances Lynch, Gwynedd, A Guide to Ancient and Historic Wales (Llundain: HMSO, 1995)