Café frappé
Mae café frappé, frappé Groegaidd, coffi frappé neu ddim ond frappé ac yn aml heb nodyn dyrchafedig (Groeg: φραπές, frapés) yn fath o ddiod sy'n seiliedig ar goffi iâ. Mae'n cynnwys dŵr, siwgr, a llaeth.[1] Dyfeisiwyd y frappé drwy arbofi gan Dimitris Vakondios, gweithiwr i gwmni Nescafe, yn 1957 yn Thessaloniki.[2] Gellir hefyd galw amrywiadau diod eraill gyda choffi a gyda neu heb awgrymiadau o ysgytlaeth yn frappé.
 | |
| Math | diod coffi  |
|---|---|
| Dyddiad darganfod | 1957 |
| Gwlad | Gwlad Groeg |
| Yn cynnwys | instant coffee, siwgr, dŵr, Iâ |
| Enw brodorol | φραπέ |
 Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia | |
Cefndir
golygu
Daw enw'r ddiod o'r Ffrangeg, "frappé" ('wedi'i guro'; 'wedi'i oeri â rhew'[3]), a all, yng nghyd-destun diodydd, gyfeirio at ysgwyd neu oeri. Yn niwylliant poblogaidd Gwlad Groeg, mae'n gysylltiedig yn bennaf â'r ysgwyd sy'n gysylltiedig â pharatoi'r ddiod.
Mae Frappé wedi cael ei alw’n goffi cenedlaethol Gwlad Groeg, a gellir ei archebu ym mron pob caffi, yn aml gyda gwydraid o ddŵr. Mae Frappén yn gyffredin yng Ngwlad Groeg a Chyprus, yn enwedig yn ystod yr haf, ond mae wedi lledu i wledydd eraill.
Ym 1932, cedwir rysáit o Missouri, UDA.[4] Lansiwyd neu boblogeiddiwyd y ddiod ym 1957 yn y Ffair Fasnach Ryngwladol yn ninas Thessaloniki yng Ngwlad Groeg. Dyfeisiwyd y fersiwn Roegaidd o gaffi frappé, gan ddefnyddio coffi ar unwaith, ym 1957 yn Ffair Ryngwladol Thessaloniki. Roedd cynrychiolydd o gwmni Nestlé, Giannis Dritsas, yn arddangos cynnyrch newydd i blant, diod siocled a gynhyrchwyd ar unwaith trwy ei gymysgu â llaeth a'i ysgwyd mewn ysgydwr. Roedd gweithiwr Dritsas, Dimitris Vakondios, yn chwilio am ffordd i gael ei goffi ar unwaith arferol yn ystod ei egwyl ond ni allai ddod o hyd i unrhyw ddŵr poeth, felly, fe gymysgodd y coffi â dŵr oer a chiwbiau iâ mewn ysgydwr.[2][5]
Arddull a chynnwys
golyguGellir gwneud frappé gydag ysgydwr coctel neu, yn fwy cyffredin heddiw, gyda peiriant bragu llaeth trydan neu beiriant ysgytlaeth. Yn gyntaf, mae coffi parod (Nescafe yn draddodiadol), siwgr (yn ddewisol), ac ychydig o ddŵr yn cael eu hysgwyd neu eu cymysgu gyda'i gilydd nes bod ewyn trwchus yn cael ei wneud. Mae hwn yn cael ei dywallt i'r gwydr gweini a chiwbiau iâ, dŵr oer, ac, yn ddewisol, mae llaeth (llaeth anwedd yn draddodiadol) yn cael ei ychwanegu ato. Mae'r ddiod bron bob amser yn cael ei gweini â gwelltyn yfed, gan fod yr ewyn trwchus sy'n ffurfio ar ei ben yn cael ei ystyried yn chwerw annymunol gan lawer.[1][2]
Brig ewynnog
golyguNid yw'r coffi powdr wedi'i sychu â chwistrell yn cynnwys bron unrhyw olew heblaw am ronynnau bach, ychydig o foleciwlau er mwyn blas ac aer, a chaffein. Pan fydd y coffi yn cael ei doddi, mae'r coffi sych-chwistrell yn ffurfio colloid symlach a mwy sefydlog o'i gymharu â diodydd coffi wedi'u bragu'n draddodiadol. Mae hyn yn caniatáu creadigrwydd yn y top ewynnog trwchus. Mae'r haen yn debyg i'r crema, ewyn espresso, ond mae'n llawer mwy trwchus. Mae'r diffyg olew yn cyfrannu at ewyn mwy sefydlog, ac nid yw'r swigod yn cwympo mor hawdd ag mewn crema. Yn fuan ar ôl i'r ewyn gael ei wneud, mae proses dewychu yn cychwyn lle mae moleciwlau dŵr yn gwasgu allan o'r gymysgedd frothy yn gyson. Mae'r swigod yn contractio yn erbyn ei gilydd ac mae'r ewyn yn solidoli. Mae'r broses yn cymryd rhwng 2 a 10 munud ac mae'n dibynnu ar y troi. Pan fydd bron yr holl ddŵr wedi'i ddiarddel, mae'r swigod wedi dod mor agos at ei gilydd nes eu bod yn araf yn dechrau toddi gyda'i gilydd a chreu swigod mwy.
Yn y rhan hon, gall olew hydroffobig arwain at ewyn ysgafnach lle mae diamedr y swigen ganolig yn fwy na 4 milimetr. Felly, nid yw'n hawdd gwneud ffrappe da mewn llawer o wledydd, oni bai eich bod chi'n gallu dod o hyd i goffi wedi'i sychu â chwistrell. Mae defnyddio cymysgydd dwylo yn gwneud creu swigod mwy manwl yn bosibl, sydd hefyd yn cynyddu'r amser y mae'r ewyn yn aros. Y frappés gorau fel arfer yw'r rhai sydd â'r swigod lleiaf a lle mae'r ewyn rhwng 3 a 5 centimetr o drwch.[2]
Amrywiadau
golyguMae Frappé ar gael mewn tair gradd o felyster sy'n cael ei bennu gan faint o siwgr a choffi a ddefnyddir. Y tair gradd melyster yw:
- "glwcos" (γλυκός, ɣliˈkos, "melys") 4 llwyiad o siwgr
- "metrios" (μέτριος, "canolig") 2 lwyiad o siwgr
- "skétos" (σκέτος, "syml", heb siwgr) dim siwgr
Gellir gweini llaeth cyddwys i bob math (με γάλα - me ˈɣala - "gyda llaeth"; ac yna gellir ei alw'n φραπόγαλο frapógalo - "llaeth frappé". Weithiau ychwanegir Kahlúa neu wirodydd eraill, yn ogystal â llaeth siocled. Mae llawer o fwytai yn ychwanegu sgŵp o rew llaeth fanila. Er nad yw hyn yn dechnegol "frappé", gan nad yw'n cael ei ysgwyd, mae rhai amrywiadau yn cael eu chwipio â llwy, sy'n rhoi gwahaniaeth bach mewn strwythur.
Mae Frappé hefyd yn gyffredin yng Nghyprus, lle mabwysiadodd Cypriots Gwlad Groeg y frappé yn eu diwylliant, ynghyd â sawl gwlad arall. Mae Starbucks yn gwerthu ystod o ddiodydd o dan yr enw "Frappuccino".
Esblygiad
golygu.jpg)
Gellid dadlau bod poblogrwydd espresso a phobl yn prynu ffa coffi neu coffi mâl o answedd da, ac nid coffi parod, wedi gweld esblygiad yn paratoi a chaeth yfed cafe frappe. Bydd pobl yn gwneud coffi hidl yn hytrach na choffi parod er mwyn gwella blas y ddiod. Ychwanegir suropau at y ddiod i roi blas a melyster yn hytrach, neu yn ychwanegol, at siwgr cyffredin.[6]
Bellach ceir fersiynau penodol o'r frappé traddodiadol gyda bwytai parod fel McDonalds yn gwerthu McCafe Caramel Frappe a ceir enghreifftiau penodol eraill hefyd.
Freddo Espresso
golyguMae'r espresso freddo yn ddiod espresso iâ Groegaidd a wnaed gyntaf yn y brifddinas, Athen ym 1991 ac sydd wedi tyfu mewn poblogrwydd ers hynny. Yn aml mae'n cael ei ystyried yn "frappé o ansawdd uwch".[7] Mae'r freddo cappuccino yn espresso freddo gyda ewyn oer wedi'i seilio ar laeth.
Gwledydd amrywiol
golyguYn Sweden, yr Eidal a Ffrainc, ysgytlaeth yw frappé a wneir trwy gymysgu llaeth neu sudd mewn ysgydwr heb goffi. Yn New England, ysgytlaeth Americanaidd yw frappe (ynganu / fræp /), yn aml yn fwy trwchus na ysgytlaeth rheolaidd gyda mwy o hufen iâ, ac nid yw'n cynnwys unrhyw goffi. Yn Iwerddon, mae ffrappe wedi'i wneud o goffi wedi'i falu'n ffres, hufen iâ, llaeth ac weithiau hufen iâ neu goffi gyda sbeisys fel fanila neu caramel.
Gweler hefyd
golyguDolenni
golyguCyfeiriadau
golygu- ↑ 1.0 1.1 Mabbett, Terry (2007-10-01). "Greece in an instant". Tea & Coffee Trade Journal. https://www.thefreelibrary.com/Greece+in+an+instant%3A+Greece+is+often+regarded+as+the+cradle+of...-a0169924710. Adalwyd 2020-05-24.
- ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 Souli, Sarah (2018-08-13). "This Freakishly Simple Coffee Drink Is Greece's Favorite Summer Beverage". Vice (yn Saesneg). Cyrchwyd 2020-05-24.
- ↑ Trésor de la Langue Française informatisé, s.v. frappé, II.B.3
- ↑ http://news.google.com/newspapers?id=W1AfAAAAIBAJ&sjid=xdEEAAAAIBAJ&pg=4199,4094306&dq=frapp%C3%A9+coffee&hl=en
- ↑ Πώς ανακαλύφθηκε ο φραπές τυχαία, το 1957 στη Θεσσαλονίκη κατά τη διάρκεια της Διεθνούς Έκθεσης. [How the Frappe was discovered by accident, in 1957 in Thessaloniki during the International Fair.]. Μηχανή του Χρόνου (yn Groeg). Cyrchwyd 24 August 2019.
Δεν βρήκε όμως ζεστό νερό και έχοντας δει πολλές φορές το αφεντικό του να παρουσιάζει το σοκολατούχο ρόφημα με το σέικερ, αποφάσισε να κάνει το ίδιο χρησιμοποιώντας αντί για σοκολάτα σε σκόνη, καφέ, που ανακάτεψε με κρύο νερό.
- ↑ https://www.youtube.com/watch?v=cnJ1besRlMQ
- ↑ "Ήξερες ότι ο Freddo γεννήθηκε στην Ελλάδα;". www.news247.gr (yn Groeg). Cyrchwyd 2021-01-20.