Cyfres o englynion saga yn dyddio o'r 9fed neu'r 10g yw Canu Heledd. Y siaradwr yn yr englynion yw Heledd ferch Cyndrwyn, chwaer Cynddylan, brenin rhan ddwyreiniol Teyrnas Powys yn y 7g.[1]

Canu Heledd
Enghraifft o'r canlynolgwaith llenyddol Edit this on Wikidata
AwdurUnknown Edit this on Wikidata
IaithCymraeg Edit this on Wikidata
Dyddiad cyhoeddi10 g Edit this on Wikidata
Statws hawlfraintparth cyhoeddus, parth cyhoeddus Edit this on Wikidata

Cerddi

golygu

Mae Cynddylan, a gysylltir Cynddylan a llys Pengwern, wedi ei ladd (wrth frwydro yn erbyn yr Eingl-Sacsoniaid yn ôl pob tebyg), a'i lys yn wag a thywyll. Crwydra Heledd gan alaru:

Stauell gyndylan ys tywyll heno,
heb dan, heb wely.
wylaf wers; tawaf wedy.[1]

Disgrifia ddau eryr, eryr Eli ac Eryr Pengwern, yn bwydo ar gyrff y lladedigion:

Eryr penngwern pengarn llwyt [heno]
aruchel y adaf,
eidic am gic a garaf.[1]

Trawiadol hefyd yw'r dilyniant englynion adnabyddus am Y Dref Wen (lleoliad ansicr). Mae rhyfel wedi torri ar dangnefedd y lle:

Y dref wenn yn y dyffrynt,
Llawen y bydeir wrth gyuamrud kat;
Y gwerin neur derynt.[1]

Y dref wen yn y dyffryn,
llawen y byddeir ('adar ysglyfaethus'?) wrth gyfanrudd cad;
Ei gwerin neur derynt (bu darfu am ei gwŷr).

Ysgolheictod a llenyddiaeth

golygu

Cyhoeddwyd yr argraffiad safonol o'r farddoniaeth yma gan Syr Ifor Williams yn 1935 yn y gyfrol Canu Llywarch Hen. Yn 1990 cyhoeddodd Jenny Rowland olygiad gyda rhagymadrodd, astudiaeth a nodiadau Saesneg, sef Early Welsh Saga Poetry.

Mae'r nofelwraig Rhiannon Davies-Jones wedi ysgrifennu nofel am hanes Cynddylan, Heledd a Pengwern, o'r enw Eryr Pengwern. Ceir adlais bwriadol yn nheitl y nofel Tywyll Heno gan Kate Roberts.

Llyfryddiaeth

golygu
  • Ifor Williams (gol.) Canu Llywarch Hen: gyda rhagymadrodd a nodiadau (Caerdydd: Gwasg Prifysgol Cymru, 1935)
  • Jenny Rowland (gol.), Early Welsh Saga Poetry (Caerdydd, 1990)
  • Marged Haycock, 'Hanes Heledd hyd Yma', yn Gweledigaethau: Cyfrol Deyrnged i Gwyn Thomas, gol. Jason Walford Davies (Gwasg Barddas, Abertawe, 2007)

Gweler hefyd

golygu

Cyfeiriadau

golygu
  1. 1.0 1.1 1.2 1.3 Ifor Williams (gol.) Canu Llywarch Hen (Gwasg Prifysgol Cymru, 1935).

Dolen allanol

golygu