Cymal (anatomeg)
Y man lle mae dau asgwrn yn cyfarfod yw cymal.[1] Mae cymalau wedi eu llunio i alluogi symudiad rhwydd a darparu cefnogaeth mecanyddol i'r corff; cânt eu dosbarthu yn ôl eu strwythur a'u swyddogaeth.[2]
Dosbarthiadau
golyguDosbarthir cymalau yn saith dosbarth, yn ôl eu strwythur a'u swyddogaeth yn bennaf. Penderfynir y dosbarth strwythurol yn ôl sut mae'r esgyrn yn cysylltu â'i gilydd, tra bod y dosbarth swyddogaethol yn cael ei benderfynu yn ôl y raddfa o symudiad sydd i'w gael rhwng yr esgyrn ymgymalu. Mae gorgyffrydiiad arwyddocaol rhwng y saith dosbarthiad yn ymarferol.
Dosbarthiad strwythrol
golyguMae dosbarthiad strwythurol yn enwi ac yn gwahanu cymalau yn ôl sut maent yn cysylltu â'i gilydd.[3] Mae tri is-ddosbarthiad o gymalau strwythurol:
- Cymal ffibrog - sy'n cysylltu gyda meinwe gyswllt ffibrog
- Cymal cartilagaidd - sy'n cysylltu gyda cartilag
- Cymal synofaidd - sydd ddim yn cysylltu'n uniongyrchol
Dosbarthiad swythogaethol
golyguYn ogystal, gellir dosbarthu cymalau yn ôl eu swyddogaeth, yn ôl y raddfa o symudiad maent yn caniatáu:[4]
- Cymal disymud (synarthrosis) - yn caniatáu ychydig iawn os unrhyw symudiad. Mae'r rhan fwyaf o gymalau disymud yn gymalau ffibrog (er enghraifft, llinellau asio y benglog).
- Cymal lled-symudol (amffiarthrosis) - yn caniatáu ychydig o symudiad. Mae'r rhan fwyaf o gymalau lled-symudol yn gymalau cartilagaidd (e.e., fertebrâu).
- Cymal symudol (diarthrosis) - yn caniatáu amryw o symudiadau. Mae pob cymal symudol yn gymal synofaidd (e.e., ysgwydd, clun, penelin, penglin ayb.), ac ystyrir y termau ‘diarthrosis’ a ‘synoffaidd’ i fod yn gyfwerth gan y Terminologia Anatomica.[5]
Cyfeiriadau
golygu- ↑ (Saesneg) Cymal yng ngeiriadur eMedicine Archifwyd 2008-06-04 yn y Peiriant Wayback
- ↑ (Saesneg) Ellis, Harold; Susan Standring; Gray, Henry David (2005). Gray's anatomy: the anatomical basis of clinical practice. St. Louis, Mo: Elsevier Churchill Livingstone, tud. 38. ISBN 0-443-07168-3
- ↑ Introduction to Joints (3). anatomy.med.umich.edu.
- ↑ Introduction to Joints (2). anatomy.med.umich.edu.
- ↑ Cymal synofaidd yn Dorland's Medical Dictionary