Cynghrair Bêl-droed Gogledd Iwerddon

Cynghrair Bêl-droed Gogledd Iwerddon system sy'n cynnwys yr hen 'Irish League'

Cynghrair Bêl-droed Gogledd Iwerddonn yw Northern Ireland Football League, talfyrir fel rheol i'r NIFL, a elwir o hyd hefyd wrth ei henw hanesyddol, fel Cynghrair Iwerddon, yr Irish League [2][3][4] yw cynghrair pêl-droed 'genedlaethol' Gogledd Iwerddon. Ad-drefnwyd yr hen strwythur i'r ffurf bresennol yn 2013 i gymryd rheolaeth gyfunol annibynnol ar dair lefel uchaf system gynghrair pêl-droed Gogledd Iwerddon; sef yr Uwch Gynghrair, y Bencampwriaeth a'r Uwch Gynghrair Ganolradd.

Cynghrair Bêl-droed Gogledd Iwerddon
GwladIwerddon Iwerddon (1890–1921)
Gogledd Iwerddon Gogledd Iwerddon (since 1921)
CydffederasiwnUEFA
Sefydlwyd1890 (as Irish Football League)
AdrannauNIFL Premiership
NIFL Championship
NIFL Premier Intermediate League
NIFL Premiership Development League
NIFL Youth League
Nifer o dimau36
Lefel ar byramid1–3
Disgyn iBallymena & Provincial Football League
Mid-Ulster Football League
Northern Amateur Football League
Northern Ireland Intermediate League
CwpanauIrish Cup
NIFL Charity Shield
Cwpanau cynghrairNIFL League Cup
George Wilson Cup
Cwpanau rhyngwladolCynghrair y Pencampwyr UEFA
Cynghrair Europa UEFA
Scottish Challenge Cup
Pencampwyr PresennolLinfield (53ed teitl)
(2018–19)
Mwyaf o bencampwriaethauLinfield (53 teitl)
Partner teleduBBC NI (uwchafbwyntiau via BBC iPlayer)[1]Sky Sports (5 gêm y tymor a ffeinal Cwpan y Gynghair, y League Cup)
Gwefannifootballleague.com
2018–19

Yn ogystal â'r adrannau cynghrair, mae'r NIFL hefyd yn gweithredu Cwpan Cynghrair Pêl-droed Gogledd Iwerddon (Northern Ireland Football League Cup) ar gyfer ei glybiau sy'n aelodau, yn ogystal â Chystadleuaeth Datblygu NIFL (NIFL Development League) a Chwpan George Wilson ar gyfer eu timau wrth gefn, a Chynghrair Ieuenctid NIFL a Chwpan Cynghrair Ieuenctid NIFL am eu timau ieuenctid. Wedi'i weithredu fel cwmni cyfyngedig, mae'r 36 clwb sy'n aelod yn gweithredu fel cyfranddalwyr gydag un bleidlais yr un.[5][6] Mae'r NIFL yn olynydd Cynghrair Pêl-droed Iwerddon, a oedd yn hanesyddol yn gynghrair i holl ynys Iwerddon ar ôl ei ffurfio yn 1890; daeth yn gynghrair genedlaethol Gogledd Iwerddon ar ôl rhaniad Iwerddon yn 1921.

Cyd-destun golygu

Mae gwahanol enwau a hanes cynghreiriau a phêl-droed yn yr Iwerddon ychydig yn ddryslyd i'r rheini nad sy'n gyfarwydd gyda'r ynys a gwleidyddiaeth Iwerddon.

Ffurfiwyd Cynghrair Iwerddon, yr Irish League, yn wreiddiol yn 1890, pan oedd Iwerddon yn un ynys unedig o dan lywodraethiant Senedd San Steffan. Yn fras, wedi i 26 sir o'r ynys ddod yn annibynnol yn 1922 dad-unwyd Cymdeithas Bêl-droed Iwerddon i greu Cymdeithas Bêl-droed Gogledd Iwerddon a alwyd o hyd yn Irish Football Association (fel olynydd y Gymdeithas wreiddiol) a hefyd Cymdeithas Bêl-droed Gweriniaeth Iwerddon a elwir yn Football Association of Ireland (FAI).

Arddelodd cynghrair bêl-droed Gogledd Iwerddon deitl yr Irish League wreiddiol fel olynydd i'r gynghrair Iwerddon oll. Mabwysiadodd Gweriniaeth Iwerddon derm y League of Ireland ar gyfer Cynghrair Gweriniaeth Iwerddon.

Hanes golygu

 
Murlun "Arwyr Linfield" clwb mwyaf llwyddiannus y Gynghrair

Fe'i ffurfiwyd yr Irish League (bellach cynghrair Gogledd Iwerddon) yn 1890, gan ei gwneud yr ail gynghrair genedlaethol hynaf yn y byd, a ffurfiwyd wythnos yn gynharach na Chynghrair Pêl-droed yr Alban. Dim ond Cynghrair Pêl-droed Lloegr sy'n hŷn. Ffurfiwyd Cynghrair Pêl-droed yr Iseldiroedd, yr Eredivisie yn iawn ar yr un flwyddyn â'r cynghreiriau yn yr Alban ac Iwerddon, gan ei wneud y gynghrair gyntaf yn Ewrop Gyfandirol. Er bod ganddo ddau dymor blaenorol, gan ei wneud yn gyfartal â'r EFL, ni wnaeth y ddau dymor hyn yn cael nifer cyfartal o gemau fesul clwb.

Er gwaethaf yr enw Irish League y gwir yw mai gynghrair i ddinas Belfast oedd y gynghrair i bob pwrpas yn y blynyddoedd cyntaf gan mai oddi fewn i'r ddinas honno oedd y diddordeb a'r strwythurau a chlybiau yn chwarae. Nid yw hyn yn anghyffredin, gan mai cynghrair i Glasgow oedd Cynghrair yr Alban, i bob pwrpas, yn y blynyddoedd cynnar. Dylid hefyd ystyried bod campau 'cynhenid Wyddelig' - hurling a Pêl-droed Gwyddelig dan arweiniad y GAA Gaelid Athletics Association eisoes wedi gwreiddio yn yr ynys, yn enwedig ymysg y boblogaidd genedlaetholaidd Gatholig a pêl-droed yn hwyr yn cystadlu â hynny.

Yn ei dymor cyntaf, daeth saith o'r wyth tîm o Belfast, a pharhaodd y gynghrair - a phêl-droed Iwerddon - i gael eu dominyddu gan glybiau Belfast am flynyddoedd lawer. Yn 1892, daeth Derry Olympaidd yn ail ochr nad oedd yn Belfast, ond dim ond am un tymor y parhaodd. Ym 1900, ymunodd Derry Celtic â'r gynghrair ac, yn 1901, ychwanegwyd ail dîm Derry, St Columb's Court. Parhaodd Llys St Columb's am un tymor yn unig, cyn cael ei ddisodli gan dîm Dulyn cyntaf y gynghrair, Bohemians, ym 1902. Ychwanegwyd ochr Dulyn arall, Shelbourne, ym 1904. Yn 1911 disodlodd Glenavon, o dref Lurgan Armagh, Bohemians, a ymddiswyddodd o'r gynghrair, ond cawsant eu hail-dderbyn yn 1912. Yn ystod 1912 roedd tair ochr Dulyn, gyda Tritonville yn ychwanegu atynt, ond, fel Derry Olympic a St Columb's Court o'u blaenau, dim ond un tymor yr oeddent. Disgynnodd Derry Celtic ym 1913 hefyd, felly pan oedd Glenavon yn gadael tîm Iwerddon yn 1921, yr unig dîm nad oedd yn Belfast oedd ar ôl. Ni enillodd unrhyw glybiau deheuol (o'r hyn a fyddai'n dod yn Wledydd Rhydd Iwerddon ac yn ddiweddarach Gweriniaeth Iwerddon) y bencampwriaeth erioed. Y lle uchaf a gyflawnwyd gan unrhyw un o'r clybiau hyn oedd yr ail, gan Shelbourne yn 1906–07.

NIFL Premiereship golygu

Yr NIFL Premisership yw Uwch Gynghrair Gogledd Iwerddon a elwir yn Danske Bank Premiership am resymau nawdd yw adran uchaf pêl-droed yng Ngogledd Iwerddon. Sefydlwyd yn ei ffurf bresenol fel yr IFA Premiership, yn 2008. Dyma yw olynydd hanesyddol yr hen Irish League, sef, prif, ac ar un adeg, unig gynghrair genedlaethol ynys yr Iwerddon.

Mae iddi 12 tîm a Linfield F.C. yw'r tîm fwyaf llwyddiannus yn ei hanes, gan ennill (hyd at Mehefin 2019) 5 teitl yn yr NIFL Premiership ar ei ffurf gyfredol, a 53 teitl at ei gilydd yn y gwahanol ffurf ar yr hen Irish League ers 1890.

NIFL Championship golygu

Y Northern Ireland Football League Championship (a elwir yn Bluefin Sport Championship am resymau noddi) yw ail lefel Cynghrair Pêl-droed Gogledd Iwerddon. Gall clybiau esgyn i'r NIFL Premiership sef - Uwch Gynghrair Gogledd Iwerddon - neu ddisgyn i'r trydydd lefel - NIFL Premier Intermediate League.

Mae 12 tîm yn yr adran yma. Ffurfiwyd (fel yr IFA Championship) yn 2008.

Crynodeb o Enwau a Strwythur Cynghair Pêl-droed Gogledd Iwerddon golygu

Dyma'r enwau ar y gwahanol ffurf o gynghrair a ddatblygodd yn uniongyrchol o sefydlu'r Irish League yn 1890 hyd ac, ac yn cynnwys, tymor 2019–20:

  • Irish Football League (1890–1995)
  • Irish Football League Premier and First Divisions (1995–2003)
  • Irish Premier League (2003–2008)
  • IFA Premiership (2008–2013)
  • NIFL Premiership (2013–2016)
  • NIFL Premiership & Championship (2016–present)

Dolenni golygu

Cyfeiriadau golygu

  1. "The Irish League Show now on BBC iPlayer". Northern Ireland Football League. nifootballleague.com. 11 December 2014. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2019-06-29. Cyrchwyd 16 September 2015.
  2. "Newsletter". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2019-06-19. Cyrchwyd 2019-07-04.
  3. ITV
  4. BBC
  5. "Regulations and club information: Season 2015/16" (PDF). Northern Ireland Football League. nifootballleague.com. Archifwyd o'r gwreiddiol (PDF) ar 2016-01-23. Cyrchwyd 16 September 2015.
  6. "About the NIFL". Northern Ireland Football League. nifootballleague.com. Cyrchwyd 16 September 2015.
  Eginyn erthygl sydd uchod am bêl-droed. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.